КIиабилеб классалда малъараб материал такрар гьаби

Предметияб цIар

“Предметияб цIар” абураб тема лъазабулаго, цере чIарал масъала-би:

1. “Предметияб цIар” абураб грамматикияб бичIчIи кьей;

2. Предметияб цIаралъе битIун суалал лъей;

3. ГIаммал ва хасал цIаразул хIакъалъулъ бичIчIи кьей. Хасал цIаразул бетIералда кIудияб хIарп хъвазе бугеб бажари камил гьаби;

4. Предметияб цIаралъул жинсалъулгун лъай – хъвай гьаби;

5. Предметиял цIарал формабазде хисизаризе; жинс, форма бихьи-забизе бугеб бажари цебетIезаби;

6. Цогидал рагIабигун цолъизарулаго, предметиял цIаразул ахи-рал хисиялда тIад халкквей (предметиял цIарал падежазде сверия-лъул хIакъалъулъ авалияб бичIчIи кьей);

7. ЦIиял предметиял цIараздалъун цIалдохъабазул рагIабазул нахърател бечелъизаби, каламалъулъ гьел (ай предметиял цIарал) хIалтIизаризе бугеб бажари лъугьинаби.

Щибаб масъала, батIа – батIаго гуреб, цадахъго, цоцазда бухьун, тIубала. Амма темаялда тIад хIалтIи гьабулаго, цо чIванкъотIараб заманалда гьел масъалабазул цоялде цIикIкIун кIвар кьола.

Каламалъул бутIа хIисабалда предметияб цIаралъулгун лъай – хъвай гьабулаго, цIалдохъабазда бихьизабизе ккола гьелъул аслияб магIна, гьелъие хасиятал грамматикиял гIаламатал ва каламалъулъ гьелъ тIубалеб хъулухъ.
30 дарс

Тема. Предметияб цIар.

Дарсил мурад: предметияб цIаралъул лексикияб магIная-лъулгун ва гьелъие лъолел суалазулгун лъай – хъвай гьаби, предме-тияб цIаралъул хIакъалъулъ бичIчIи лъугьинаби.

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 126).

II. Нилъер мацIалъулъ предметиял цIараз тIубалеб хъулухъалда хадуб халкквей.

МугIалимас бицуна жакъасеб дарсида лъималаз цIияб тема лъаза-бизе байбихьулин ва гьел тIамула дарсил темаги цIалдохъанасул суалги цIализе. ЦIалдохъабаз хIалбихьи гьабула гьеб суалалъе жаваб кьезе.

III. Предметиял цIаразе битIун суалал лъеялда хадуб халкквей.

Лъималаз цIалдохъанасул кIиабилеб суал цIалула ва I40 хIалтIи тIубала.

- Предметияб цIар кина – кинал суалазе жаваблъун бачIунеб?

IV. Предметиял цIарал тIелазде рикьизе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ 141).

V. ГIаммлъизаби.

- РагIабазул кинал тIелал нужеца хъварал? Гьел киналго цо-цазда сундулъ релълъун ругел? (Гьез киназго предмет бихьизабула ва щив? щий? щиб? щал? абурал суалазе жаваблъунги рачIуна. Гьел ккола предметиял цIарал.)

VI. Предложениялъулъ предметияб цIараз тIубалеб хъулухъ би-хьизаби.

ЦIалдохъабаз, 141 хIалтIулъ кьурал рагIабаздаса жидее бокьараб рагIиги гъорлъе ккезабун, предложениял гIуцIула. КIиго бищунго лъикIаб предложение тIасаги бищун, гьел предложениялъул чле-назде риххула ва хъвала.

VII. ГIаммлъизаби.

ЦIалдохъабаз, жалго жидедаго чIун, гьал хадусел суалазе жавабал кьезе хIадурлъи гьабула: 1). Сунда абулеб предметияб цIар? 2). Гьелъ щиб бихьизабулеб? 3). Кинал суалазе жаваблъун бачIунеб? 4). ГIемерисеб мехалъ предложениялъулъ кинаб членлъун гьеб букIине бегьулеб?

VIII. Рокъобе хIалтIи (№ 142).

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 142).

II. Предметиял цIаразул гIемер магIна букIин бихьизаби. Бе-тIер, мацI абурал рагIабигун предложениял гIуцIи. (Масала: ГIалил бетIер унтун буго. ТIехьалъул тIоцебесеб бетIер ПатIиматица цIалана. МагIарул мацIалда хъварал гIезегIан тIахьал руго нижер школалъул библиотекаялда. ГIумарил мацIалдаса би бачIунеб буго.) Цого цо рагIул лексикиял магIнаби дандекквей. МугIалимас цIалдохъабазул кIвар буссинабула гIезегIанго предметиял цIаразул цо чанго магIна букIиналде.

III. Щив? щий? ва щиб? абурал суалазе жаваблъун рачIунел рагIабазул хаслъабазда хадуб халкквей (№ 143).

IV. Лъималаз учебникалдаса цIалдохъанасул суалги теорияб баянги цIалула (66 гьумер).

V. Предложениял гIуцIи (№ 145).

VI. Диалог цIали ва предметиял цIарал суалаздалъун ратIа гьари (№ 148).

VII. Дарсил хIасил гьаби.

- Кинал предметиял цIарал щив? щий? абурал суалазе жаваб-лъун рачIунел? Мисалал раче.

- Кинал предметиял цIарал щиб? абураб суалалъе жаваблъун рачIунел? Мисалал раче.

8. 
   Рокъобе хIалтIи (№ 147).
   

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 147).

Жидер кумекалдалъун цIиял рагIаби лъугьарал предметияб цIаралъул суффиксал доскаялда хъвазе.

II. РагIаби тIелазде рикьи (№ 151).

ЦIалдохъанасул суал цIали ва гьелъие учебникалда жаваб балагьи.

III. Словарияб хIалтIи (№ 153).

IV. БицанкIаби чIвай ва гIаммал цIарал ратIа роси (№ 154).

V. Рокъобе хIалтIи (№ 152).

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 152).

II. ГIаммал ва хасал предметиял цIарал дандекквей (№ 157.)

ЦIалдохъабаз тIоцебесеб текст цIалула.

МугIалимас кIиабилеб хисараб текст цIалула ва гьеб тIоцебе-селда дандекквезе цIалдохъаби тIамула.

- КIиябго тексталда гьоркьоб кинаб батIалъи бугеб? (КIиабилеб текст цо дагьабги дурусаб буго, щай гурелъул гьенир мугIрузул, гIоразул, шагьаразул, росабазул ва гIадамазул цIарал кьун руго.)

- МугIрузда, гIоразда, шагьаразда, росабазда, гIадамазда лъурал цIарал цоги нухалъ нужецаго цIале.

- Кинаб каламалъул бутIалъун гьел рагIаби кколел?

МугIалимас гьединал предметиял цIарал хасал кколилан бицуна ва учебникалдаса цIалдохъанасул суалалги, гьелъие кьураб жаваб-ги (ай теорияб баянги) цIализе лъимал тIамула.

ЦIалдохъабаз кIиабилеб текст, мугIалимас абун, хъвала (диктант).

II. ХIайваназул цIараздаги ва хIайваназда лъурал тIокIцIаразда-ги гьоркьоб бугеб батIалъи бихьизаби (№ 159). 73 гьумералда бугеб теорияб баян цIали.

III. Предложениял гIуцIи (№ 160).

IV. Дарсил хIасил гьаби.

V. Рокъобе хIалтIи.

Хасал цIаралги гъорлъе ккезарун, дурго росдал хIакъалъулъ 4 – 5 предложениялдасан гIуцIараб хабар (текст) хъвай (№ 158).
34 дарс

Тема. Хасал цIарал

Дарсил мурад: гIаммал цIараздаса хасал цIарал ратIа гьаризе-ги хасал цIаразул бетIералда кIудияб хIарп хъвазеги бугеб бажари цебетIезаби.

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 158).

II. Словарияб диктант.

Бесизе – бессизе, сан – ссан, си – сси, бичIана – бичIчIана, речIана – речIчIана, чIвад – чIчIвад, сак – свак.

III. ГIаммал ва хасал цIарал ратIа гьаризе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ 161).

IV. Цо – цо рагIабазул магIнаялъул батIалъи бихьизабизе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ 162).

75 гьумералда кьураб теорияб баян цIали.

V. Дарсил хIасил гьабиялъул хIалтIи (№ 164).

VI. Рокъобе хIалтIи (№ 163).

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 163).

II. Предметияб цIаралъул жинсазулгун лъай – хъвай гьаби.

1. БатIи – батIиял предметиял цIарал цоцаздаса ратIа гьаризе ру-гьун гьариялъул хIалтIаби (№ 165, 170).

2. Учебникалъул 77, 79 гьумеразда кьурал теориял баяназда тIад хIалтIи.

III. Предметияб цIаралъул жинс, бихьизабизе ругьун гьария-лъул хIалтIи (№ 168).

IV. Сураталъулаб диктант.

МугIалимас предметиял суратал рихьизарула. ЦIалдохъабаз гье-зул цIарал абула, хъвала ва жинс бихьизабула.

V. Предметиял цIаразда рухьарал рагIабазул жинсиял гIалама-таздалъун жинс чIезабизе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ I69).

VI. Дарсил хIасил гьаби.

VII. Рокъобе хIалтIи (№ 166).

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 166).

II. Предметиял цIарал тIелазде рикьи ва жинс бихьизаби (№ 171).

2. 
   Сураталде балагьун, текст гIуцIи (№ 172).
   

V. Рокъобе хIалтIи. ЦIияб сонги баркун, эбелалъухъе яги вацасу-хъе (яцалъухъе), ялъуни бищунго лъикIав гьалмагъасухъе кагъат хъвай.

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби.

II. Лъабабго жинсалда хIалтIизарулел рагIабазда хадуб халкквей.

1. 174 хIалтIи тIубай.

2. Учебникалъул 8I гьумералда кьураб теорияб баяналда тIад хIалтIи гьаби.

III. РагIабигун предложениял ургъи (№ 176).

IV. Жинсиял гIаламатазда хадуб халкквей (№ 177).

V. БицанкIабазе жавабал рати (№179).

VI. Рокъобе хIалтIи (№ 175).