Калам цебетIезабиялъул 5 дарс

Калам цебетIезабиялъул 5 дарс

I. Дарсил мурад бицин.

Тексталъулгун лъай – хъвай гьаби (№ 150).

II. Изложение хъвазе хIадурлъи (8 абилеб къагIидаялдасан пайда боси.

III. Текст хъвай.

IV. Учебникалда рекъон, хал гьаби.

V. Рокъобе хIалтIи (№ 149).
38 дарс

Тема. Предметияб цIар формабазде хиси.

Дарсил мурад: магIнаялде ва суффиксазде балагьун, цолъул ва гIемерлъул формаялда ругел рагIаби ратIа гьариялъулги калама-лъулъ цIикIкIун хIалтIизарулел предметиял цIарал цолъул ва гIемерлъул формабазде хисизариялъулги бажари цебетIезаби.

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 149).

II. Предметиял цIарал формабазде хисулеллъи бихьизаби

I – себ вариант. МугIалимас цо предмет бихьизабула ва цIалдо-хъаби тIамула гьеб предметалъул цIар хъвазе (масала: тIехь, гъветI ва гь.ц.). Цинги гьединалго предметал кIиго яги цо чанго бихьи-забула ва цIалдохъаби тIамула гьезулги цIарал хъвазе. (тIахьал, гъутIби.)

- ТIехь, гъветI ва тIахьал, гъутIби абурал рагIаби дандеккве. Сундулъ гьел релълъарал ругел? (тIехь – тIахьал, гъветI – гъутIби абурал рагIаби цого цо предметазул цIарал ккола.) Сундулъ гьел релълъунарел? (гъветI, тIехь абурал рагIабаз цо предмет; тIахьал, гъутIби абурал рагIабаз цо чанго предмет бихьизабула ва гьезул гIуцIиги батIи – батIияб буго.)

ЦIалдохъабазул жавабаздасан гьадинаб хIасил гьабула:

Предметияб цIаралъул цолъул ва гIемерлъул форма букIуна.

Цолъул формаялъ цо предмет бихьизабула.

ГIемерлъул формаялъ цо чанго яги гIемерал предметал рихьиза-рула.

Цолъул формаялдаса гIемерлъул форма лъугьуна суффиксазул кумекалдалъун: тIехь – тIахь-ал, гъветI – гъутI-би.

II. Предметиял цIарал формабазде хисизе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ 182).

III. Цолъул ва гIемерлъул формаялъул предметиял цIаразе битIун суалал лъезе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ 183).

85 гьумералда кьураб теорияб баяналъулгун лъай – хъвай гьаби.

IV. Хасалил тIабигIаталъул хIакъалъулъ 5 – 6 предложениял-дасан хабар гIуцIи (№ 184).

V. Рокъобе хIалтIи (№ I85).

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 185).

ХIай “Лъил кьер (ряд) бергьунеб” яги “Дур кьер (ряд) гуккуге.”

Щибаб кьералдаса цо – цо цIалдохъан доскаялде ахIула. Класс салъ рокъобе кьураб хIалтIудаса цолъул формаялда ругел рагIаби цIалула. Цере рахъарал цIалдохъабаз, гьел рагIаби гIемерлъул фор-маялдеги хисун, доскаялда хъвала. Цинги классалъ битIун хъван ругищали хал гьабула. Риччарал гъалатIалги хIисабалде росун, хIая-лъул хIасил гьабула.

II. Тексталъул анализ гьаби ва рагIаби цолъул формаялде лъей (№ 186).

III. КечI пасихIго цIали ва предметиял цIарал гIемерлъул форма-ялда лъей (№ 188).

IV. Тексталъул анализ гьаби ва предметиял цIарал цолъул формаялда лъей (№ 190). (КIалзул формаялда.)

V. Рокъобе хIалтIи (№ 189).

I. ХIай “Кинаб кьер бергьунеб.”

- Предметиял цIарал гIемерлъул формаялда лъей.

МугIалимас 187 хIалтIудаса цолъул формаялда ругел рагIаби абула. ЦIалдохъабаз гьел рагIабаздаса жидер кумекалдалъун гIемерлъул форма лъугьунел суффиксал тIаде хъварал карточкаби эхеде рор-хула. ЦIикIкIун карточкаби эхеде рорхараб кьералъ бергьенлъи босула.

II. Предложениялъулъ рагIабазда гьоркьоб грамматикияб бухьен букIунеблъи ракIалде щвезаби.

Гьалмагъ абураб рагIи подлежащеелъун, вачIизе, вокьизе, ви-хьизе абурал рагIаби сказуемолъун ккезарун, предложениял гIуцIула.

- Щай гьел предложенияллъун рикIкIунел?

- Предложениялъулъ подлежащееги сказуемоеги бате.

- Подлежащеялъул ахирал щай нужеца хисарал?

III. Дарсил мурад бицин.

IV. Предметиял цIаразул ахирал хисиялда хадуб халкквей.

1. 
   193 хIалтIи тIубай.
   
2. 
   91 гьумералда бугеб теорияб баян цIали.
   

VI. Дарсил хIасил гьаби.

6. 
   Рокъобе хIалтIи (№ 195).
   

I. Карточкабазул кумекалдалъун, рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 195).

II. Дарсил мурад бицин.

-Жакъа нуж ругьунлъизе ккола предметиял цIаразул падежал цоцаздаса ратIарахъизе (ай щибаб падеж бихьизабизе). Щай нилъеда падежал лъазе кколел?

III. Падежазул хаслъабазда хадуб халкквей.

- ЦIалдохъабаз доскаялдаса предложениял хъвала: ХарибакIалда Къурбанида лъукъараб къункъра батана. Унтараб къункъраялъе Къурбаница гьекъезе лъим кьуна.

-ТIоцебесеб предложениялъулъ подлежащее бате. Гьелда гъоркь хIучч цIай.

- Подлежащее кинаб каламалъул бутIалъун ккун бугеб? Гьелъул падеж бихьизабе.

- Подлежащеелъун ккараб предметиял цIаралъул падеж бихьи-забизе, цин нилъеца гьелда бухьараб рагIи балагьила ва гьелдасан суал лъела. Гьединаб рагIи балагье ва суал лъе (батана лъида? Къурбанида).

- Нужецаго предложениялъулъ къункъра абураб предметияб цIа-ралда бухьараб рагIи бате ва гьелдаса суал лъе.

- ПалхIасил, предметияб цIаралъул падеж бихьизабизе, къвари-гIуна гьеб предметияб цIаралда бухьараб рагIи батизе ва гьелдаса суал лъезе.

КIиабилеб предложениялъул мисалалдалъун нужецаго гьеб би-хьизабе. (Къункъраялъе, Къурбаница, лъим абурал предметиял цIа-разул падеж чIезабула ва учебникалъул 92 абилеб гьумералда ругел цIалдохъанасул суалги теорияб баянги цIалула.)

IV. Предметияб цIаралъул падеж бихьизабизе ругьун гьария-лъул хIалтIаби (№ 197, 198).

V. РагIаби падежазде сверизаризе ругьун гьариялъул хIалтIи (№ 201).

Доскаялда вахъула ункъо цIалдохъан: тIоцевесес предметиял цIа-рал абула (эмен ва гь. ц.), кIиабилес гьезул падеж бихьизабула (аслияб падеж ва гь.ц.), лъабабилес гьел предметиял цIаразе суа-лал лъола (щив? лъица? ва гь.ц.), ункъабилес ахир батIа гьабула ( -ца ва гь.ц.).

VI. Рокъобе хIалтIи (№ 199).

42 дарс

Тема. Предметияб цIар падежазде свери.

Дарсил мурад: суалаздалъун падеж падеж бихьизабиялъул бажа-ри цебетIей; батIи – батIиял падежазул формабазда ругел предме-тиял цIаразул предложениялъулъ бугеб кIваралъулгун лъай – хъвай гьаби.

I. Рокъобе кьураб хIалтIул хал гьаби (№ 199).

II. Дарсил мурад бицин. Учебникалъул 93 гьумералда бугеб цIал-дохъанасул суал цIали.

III. ЦIалдохъанасул суалалъе жаваб балагьи (202 абилеб хIалтIи тIубай ва учебникалъул 94 гьумералда бугеб теорияб баян цIали).

IV. Подлежащеелъун ккараб предметияб цIаралъул падеж бихьи-забиялъул бажари цебетIезаби (№ 203).

V. Предложениял кколеб тартибалдаги лъун, текст гIуцIи (№ 204).

VI. Предметияб цIаралъул форма, жинс, падеж бихьизабиялъул бажари камил гьаби (№ 209). (Бицун.)

6. 
   Рокъобе хIалтIи (№ 208).