Литература бик1уси жузличи хасбарибси методикала пособие. Мях1ячкъала Сагаси Къаякент 2010 д



страница1/6
Дата11.10.2017
Размер0.96 Mb.
#32107
  1   2   3   4   5   6
Г1. Кьурбанова

5 классла



Даргала литература бик1уси жузличи хасбарибси методикала пособие.

Мях1ячкъала – Сагаси Къаякент


2010 д.

Иш пособиелизи кадерхахъурти методикала х1янчурби шагьарла журала школабас хасдарибти сари.

5-ибил классла Даргала литература бик1уси жузлилизирти лерилра темаби делч1ес имкан агни багьандан дурх1нас имц1али багалаэстигъунти материалти пособиелизи кадерхахъурлира.
I – ибил четверть

Тема 1 «Даргала халкьла м1ух1лила творчестволичила т1инт1си баян»
Дарсла мурадуни. 1. Даргала литератураличила ва халкьла мух1лила пагьму руркъниличила ихтилат барни. 2. Дурх1нала багьудила даража ахъбуцнилис кумекли диэсти хъарбаркьуни гьаладирхьни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад. Даргала халкьла м1ух1лила творчестволичи буч1антала диги мурхьдик1ахъни, илдала пагьмурти белгидирни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: дарган мезла жузазир, газетабазир, журналтазир къаршидиркути халкьла мух1лила пагьмула произведениеби.
Дарсла каргьни:


  1. Дурх1ни дарсличи х1ядурбарни.

Делх1унраяв, ах1ерти дурх1ни! Кайира. Ишбарх1ила дарс наб бех1бихьес дигулра ишдигъунти дугьбачил. Лех1дизирая назмуличи.


Салам, дурх1ни!


Салам, дарган дуч1анти,

Салам, ах1ерти дурх1ни,

Шалатили адулхъаб

Х1ушаб гьар дусла бурх1ни!


Г1ях1 сяг1ят бираб х1ушаб

Гьар сагаси дякьличиб,

Баркатсили бетааб

Гьар ганз баркьудилизиб!

Багьудлумала х1урхъи

Ахъаба тякх1едухъи,

Г1илмула мурхьси лут1и

Къяйц1бараба черх1елк1и!


Нешван ах1ерли калаб

Х1ушаб даргала мезра,

Пасих1ти детаахъес

Кумекдиаб сарира!



Ишди дила назмула тугъи х1ушаб балгаван мурталра зайдик1ули калаб! Х1ушаб дарган мезлара даргала литературала дурсри бег1лара дигутили ва ах1ертили детааб!

Наб дигахъира х1ушани даргала литература х1урматличил кьабулбирули, даргала литературный мезличил х1уша жагали гъайдик1ули. Х1уша илди мезличи бурсидарес нуша, учительтанира, диубцад къайгъибирех1е. Амма х1ушала бажардиагарли селра бетх1ерар.

Илбагьандан наб дигахъира х1уша гьарил дарсличи г1ях1ил х1ядурдирули, хъули х1янчурбачи х1ядурдик1ули, х1ергъибси суал лебх1ели мурталра суалдик1ули ва нушала литература бяркъес къайгъилизи диркули.

Х1уша ишдус Даргала литератураличил тянишдирудая. «Литература» латин мезли (литера) ибси белк1унси, кабяхъибси х1ярп ибси саби. Саркъибти суратуначил, образуначил адамтала пикруми, назикти урк1ила х1ялани чедиахъуси литературалис художественная (пасих1си гъайла) литература или бик1ар. Илгъуна литературали суратуназирван жагали, макьамтазирван зайдик1ули, г1ямру чедиахъу.

Белк1ла литературалис гьалар гьарилра миллатла халкьла мух1лила пагьмула произведениеби азирти дусмазир наслулизибад наслулизи дурули калунти сари ва гьаннара илдигъунти произведениеби алк1ули лерал.



II. Халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути жураби белгидарни.

Халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхар:



1. Хабурти – илди лерти сари 3 журала:

а) волшебные – сих1рула «Урхьула урчи» (Ил хабар нушани ишдус буч1ех1е), «Зилп1ип1и» (Ил хабар х1ушани 3-ибил класслизиб бел1унрая);

б) бытовые – бек1ахъудила «Мола Насрединничила» (Иличила хабурти нушани хала бег1тазирад аргъира):

в) о животных – миц1ирагличила «Бухъна житала тавба» (Ил хабар нушани г1урла дарсличиб буч1ех1е), «Г1ежара илала х1ябал гежбара».



2. Далуйти – а) гардла (колыбельные), б) дурх1нала (детские стишки-потешки), в) г1ядатла (обрядовые), г) бузерила (трудовые), гъ) гъабзадешличила (эпические), гь) ват1айчи, халкьличи, т1абиг1ятличи дигила (лирические) (Илдигъунти назмурти нушани ишдусличирад дех1дихьили дуч1ех1е).

3. Багьираби. Масала. Анкъи агар, къуш агар, урхIличи диги агар, авличи хIебашули, хIербиэс гIямал агар.

ХIекьли кунк кьяшмала бегI, бахъ тахьси уркIила бегI, дугIла мицIираг-ургаб даршу хасиятла бегI.

ГьалабяхI бахъ гьуцIбикIан, гIелабяхI чархIебулхъан.

Сари дахъдаралли, тIягIямагарти, сари агарлира, гIямалагарти.



Жавабти: Бец1. Жайран. Замана. Зе.

4. Буралаби. Масала. Дунъя биц1иб масличиб т1ярхъи биц1ибси кьяйдала г1ях1си бирар.

5. Айтуби. Масала «Къаркъала дурх1я» (Ил айту нушани г1урдус буч1ех1е).
III. Тетрадьлизи илди баянти лук1ни ва илдала мяг1на дурусбирни.

IV. Тетрадьлизи делк1унти баянти, дарсла тема аргъилил ахтардибарни (Ихтилат дураберк1ни).
Ишбарх1и нушани аргъира.
1. «Литература» латин мезли (литера) белк1унси, кабяхъибси х1ярп ибси биъни.

2. Саркъибти суратуначил образуначил адамтала пикруми, назикти урк1ила х1ялани чедиахъуси литературалис художественная литература или бик1ни. Илгъуна литературали суратуназирван жагали, макьамтазирван зайдик1ули, г1ямру чедиахъни.

3. Гьарилра миллатла халкьла мух1лила пагьму азирти дусмазиб наслулизибад наслулизи бурули калунси биъни ва гьаннара лебни.

4. Халкьла мух1лила пагьмулизи чумал журала произведение кадурхни: 1. Хабурти: сих1рула, бек1ахъудила, миц1ирагличила. 2. Далуйти: гардла, дурх1нала, г1ядатла, бузерила гъабзадешличила, ват1айчила, халкьличила, т1абиг1ятличила цаладяхъибти. 3. Багьираби. 4. Буралаби. 5. Айтуби.


V. Дурх1нала бажарди, пикрибик1ни кьиматлабарни.
VI. Хъули х1янчи бедни. 1. Тетрадьлизи делк1унти халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути жураби урк1иличир дяркъес. 2. Хала бег1тази хьардаили, халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути жура-журала произведениеби дучес.

2. Тема «Бухъна житала тавба»
Дарсла мурадуни: 1. Даргала халкьла хабуртачила ихтилат барни. 2. Дурх1нази «Бухъна житала тавба» бик1уси хабар аргъахъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: 3. Дурх1нала бухъя-зегъа ахъдуцести баянти гьаладирхьни. 3. Халкьла мух1лила пагьмуличи буч1антала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: дарган мезла жузазир, газетабазир, журналтазир къаршидиркути буралаби.
Дарсла каргьни:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбарни.
Делх1унраяв, ах1ерти дурх1ни! Ишбарх1ила дарсличир нушани: 1) гьалабла дарсличир тетрадлизи делк1унти халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути жураби тикрардирех1е; 2) хала бег1тази хьардаили дучибти халкьла мух1лила пагьмула жура-журала произведениебачила гъайдик1ех1е.

Белк1ла литературалис гьалаб ак1убси, даргала халкьла мух1лила пагьму азирти дусмазиб наслулизибад наслулизи бурули секьяйда калунсирил ва гьаннара секьяйда гьалабях1 башулил бурех1е.

Хъулир делч1ахъес хъардаритбти халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути жураби сегъунти сарил белгидарили г1ерги буч1ех1е «Бухъна житала тавба» бик1уси хабарра.

II. Хъули х1янчи ахтардибарни. Халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути жураби белгидарни.

Буч1антани бурес бирар:
Халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхар:

1. Хабурти – илди лерти сари 3 журала:

а) сих1рула «Урхьула урчи», «Зилп1ип1и»;

б) бек1ахъудила «Мола Насрединничила»:

в) миц1ирагличила «Бухъна житала тавба», «Г1ежара илала х1ябал гежбара».



2. Далуйти – а) гардла , б) дурх1нала, в) г1ядатла, г) бузерила гъ) гъабзадешличила , гь) ват1айчи, халкьличи, т1абиг1ятличи дигила ва ц.

3. Багьираби. 4. Буралаби. 5. Айтуби.
Учитель. Дебали г1ях1си саби, дурх1ни. Илдигъунти багьудлуми х1ушаб урус мезла дурсрачирра, гьар барх1ила г1ямрулизирра г1яг1нидиркур. Хала бег1тази хьардаили дучибти халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути г1урра сегъунти произведениеби лерал, баяндирех1е.

Дурх1нани жавабти дуру.
III. Хала бег1тази хьардаили дучибти халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути произведениеби дурх1нази дуч1ахъни ва илдас кьиматуни кадалтни.
Учитель. Хала бег1тази хьардаили дучибти, халкьла мух1лила пагьмулизи кадурхути сегъунти произведениеби лерал, бурая.

Дурх1нани жавабти дуру.

Учитель. Дебали г1ях1си саби, дурх1ни. Ишбарх1ила дарсличир нуша халкьла хабуртачила гъайдик1ех1е. Буч1ех1е «Бухъна житала тавба» бик1уси хабарра.
IV. Тетрадьлизи дарсла тема «Бухъна житала тавба» лук1ни ва «тавба» ибси девла мяг1на дурусбирни.

V. Дарсла тема буч1ни ва ил аргъилил баянбарни.
VI. Текстлизир къаршидиркути ва сноскализир чедаахъибти сагати дугьбачи пикри бях1чииъни ва илди баяндирни ва тетрадунази лук1ни.
VII. Дарсла темаличила релаксация (дурх1нази бамсриахъахъуси илди паргъатбирахъуси х1язла жура) дураберк1ни.
Учитель. Х1ушала пикри х1ясибли, сегъуна сабри жита жагьли лебалх1ели? (Х1улби кьяп1дарая ва ил сегъуна жита биэс г1яг1нилил, пикридухъеная. Г1ур х1ушала пикри баянбирути, хабарлизир къаршидиркути дугьби гьандикахъая).

Дурх1нани жавабти дуру.

Учитель. Гьанна, дурх1ни, жузлизирти суалти х1ясибли х1янчурби дурадурк1ех1е.

Бурая, сегъуна даражаличи бикилил ил гьанна, бухънакабаибх1ели? (Х1ушала пикри баянбирути дугьби хабарлизир даргая)



Дурх1нани жавабти дуру.

Учитель. Сегъунти г1ямулти даргили, илини сунечи вацни жидариба? (Х1ушала пикри баянбирути дугьби хабарлизир даргая).

Дурх1нани жавабти дуру.

Учитель. Житала лявла гъайличи г1ур лех1х1едизес вацнани сегъуна хъя бариба? (Х1ушала пикри баянбирути дугьби хабарлизир даргая)

Дурх1нани жавабти дуру.

Учитель. Иш хабарлизибад сегъуна насих1ят касес вирара? (Х1ушала пикумии г1ямрулизир чедаибти анц1букьуначил баяндарая).

Дурх1нани жавабти дуру.
VIII. Дарсла тема аргъилил ахтардибарни (Ихтилат дураберк1ни).
Ишбарх1и нушани аргъира.
1. Ишбарх1ила дарсличир нушани аргъира «Бухъна житала тавба» бик1уси хабарлизибси житали, жагьли бирух1ели, дугелира х1ерелира вацнас паргъатдеш х1елугули биъни. Х1ебиалли ил дебали саберхурси, ц1ябх1елира дебали г1ях1ил чебиуси, кункли т1ях1бик1ес бируси жита сабри.

2. Бухънакабаибх1ели, х1улбани вайт1а чебианбиубли, лих1бани х1ебикьанбиубли, цулбала умубиубли, никуби къакдиубли, кьяшмазибад гьунарагарбиубли, ваца буцес ахъриагаркабиубли биъни.

3. Гушбиубх1ели, г1ямулти даргили, илини сунечи вацни жидарили биъни.

4. Житала лявла гъайличи лех1х1едизурли, иличи вацни секьяйда гъамдиубал ва житала вацни секьяйда дуцибал.

5. Житала лявла гъайличи г1ур лех1х1едизес вацнани сегъуна хъя барибал.

6. Житалагъунти лявла гъайличил инсанти бирг1ябиргуси адамличи лех1изурси дурх1я секьяйда г1ямрулизив балагьлизи викес вирарал.


IХ. Дурх1нала бажарди, пикрибак1ни кьиматлабарни.

Х. Хъули х1янчи бедни. 1. «Бухъна житала тавба» бик1уси хабар белч1ес ва чеббуресли багьес. 2. Хала бег1тази хьардаили, халкьла хабурти дучес. 3. Хабар х1ясибли житала сурат барес.
3. Тема «Урхьула урчи»
Дарсла мурадуни: 1. Даргала халкьла хабуртачила ихтилат даимбарни. 2. Дурх1нас «Урхьула урчи» бик1уси хабар аргъахъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурадуни: 1. Дурх1нала пикрибик1ни, илдала сек1ал багьес дигнила даража ахъдуцести баянти гьаладирхьни. 2. Халкьла мух1лила пагьмуличи буч1антала диги гьарзадирни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: Х. Х1ябибовала «Хайдакьла фольклор» бик1уси жуз, газетабазир, журналтазир къаршидиркути хабурти.
Дарсла каргьни:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбарни.
Делх1унраяв, дурх1ни! Ишбарх1ила дарсличирра нуша халкьла хабуртачила гъайдик1ех1е. Буч1ех1е «Урхьула урчи» бик1уси хабарра.

Амма гьала-гьала хъулир белч1ахъес хъарбарибси «Бухъна житала тавба» бик1уси хабар белч1ирал ва чеббуресли балулрал, ахтардибирех1е ва хала бег1тази хьардаили, сегъунти халкьла хабурти дучилрал, белгибирех1е.



II. Хъули х1янчи ахтардибарни.
«Бухъна житала тавба» бик1уси хабар чеббурахъни. Хала бег1тази хьардаили, сегъунти халкьла хабурти дучилил белгибирни.
Буч1антани хабарла бек1 мяг1на чеббурес бирар:
Баян. Хъулиб белч1ахъес хъарбарибси «Бухъна житала тавба» бик1уси хабарлизибад нушани аргъира житали, жагьли бирух1ели, дугелира х1ерелира вацнас паргъатдеш х1елугули биъни. Ил дебали саберхурси, ц1ябх1елира дебали г1ях1ил чебиуси, кункли т1ях1бик1ес бируси жита биъни.

Бухънакабаибх1ели, х1улбани вайт1а чебианбиубли, лих1бани х1ебикьанбиубли, цулбала умубиубли, никуби къакдиубли, кьяшмазибад гьанарагарбиубли, ваца буцес ахъриагаркабиубли биъни.

Гушбиубх1ели, г1ямулти даргили, илини сунечи вацни жидарили биъни. Житала лявла гъайличи лех1х1едизурли, секьяйда иличи вацни гъамдиубал. Житала вацни секьяйда дуцибал. Житала лявла гъайличи г1ур лех1х1едизес вацнани сегъуна хъя барибал.

Г1ямрулизиб къаршибиркути, житалагъунти лявла гъайличил инсанти бирг1ябиргуси адамличи лех1изурси дурх1я секьяйда балагьлизи викес вирарал.


Учитель. Ишбарх1ила дарсличирра нуша халкьла хабуртачила гъайдик1ех1е. Буч1ех1е «Урхьула урчи» бик1уси хабарра.
III. Тетрадьлизи дарсла тема «Урхьула урчи» лук1ни.

IV. Дарсла тема саркъахъили чеббурни.
V. Текстлизир къаршидиркути ва сноскализир чедаахъибти сагати дугьбачи пикри бях1чииъни, илди баяндирни ва тетрадунази лук1ни.
VI. Дарсла темаличила ихтилат дураберк1ни. Суалти ва х1янчурби.



  1. Х1ушаб г1ях1бизуру, дурх1ни, «Урхьула урчи» бик1уси хабар?

  2. Сен иш хабарлизивси адамличи илала дурх1ни гьар барх1и гьаббик1улри?

  3. Ца барх1и сегъуна х1яйчив варгиба илдани чула дудеш ва се сабабли илди арх1яличи дурабухъуна?

  4. Сегъунти гъабзадешличил къияндешуни дях1яиба вишт1ал узини?

  5. Хабарлизибти халати узби сегъунтили чебаахъили? Сен ламартбиуба илди?

  6. Урхьула шагьла рурсили вишт1ал узи сен-сен верцахъиба?

  7. Вишт1ал узила хасиятла сегъунти шалуби г1ях1дилзули х1ушаб? (Илди тетрадунази делк1еная).


VII. Дарсла тема аргъилил ахтардибарни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
1. Секьяйда «Урхьула урчи» бик1уси хабарлизивси адамличи илала дурх1ни гьар барх1и гьаббик1улрил.

  1. Ца барх1и илдани пашманси х1яйчив варгни чула дудеш ва ц1уба урчи баргес или илди арх1яличи дурабухъуни. Багьурра, сегъунти гъабзадешличил вишт1ал узини къияндешуни дях1яибал. Г1урра багьурра, хабарлизиб халати узби сегъунтили чебаахъилил ва илди еен-сен ламартбиубал.

  2. Багьурра, урхьула урчи баргес верх1ел нартла нешли кумекбарниличила, мургьила пугьлала бег1 арцайчила, тамях1кар талхъайчила, шагьла рурсили вишт1ал узи верцахъниличила.

  3. Багьурра, сунела вишт1ал уршиличи дудеш секьяйда разивиубал, секьяйда халати узби: ца – западлизи, ца – востоклизи бебшибал.


VIII. Дурх1нала бажарди, пикрибак1ни кьиматлабарни.

IХ. Хъули х1янчи бедни. 1. «Урхьула урчи» бик1уси хабар белч1ес ва чеббуресли багьес. 2. Хабар х1ясибли сурат барес.
4. Тема «Рурсила г1якьлу»
Дарсла мурадуни: 1. «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабар аргъахъни. 2. Дурх1нала пикрибик1ни, сек1ал гьар шайчибад х1ясиббарес бирнила даража ахъдуцести баянти гьаладирхьни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: 3. Буч1антала халкьла мух1лила пагьмуличи диги гьарзадирни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: «Даргала халкьла хабурти» бик1уси жуз. Дарган мезла жузазир, газетабазир, журналтазир къаршидиркути хабурти.
Дарсла каргьни:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбарни.
Учитель. Делх1унраяв, дурх1ни! Ишбарх1ила дарсличиб нуша буч1ех1е «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабар.

Амма гьала-гьала хъулиб белч1ахъес хъарбарибси «Урхьула урчи» бик1уси хабар белч1ирал ва чеббуресли балулрал, ахтардибирех1е.



II. Хъули х1янчи ахтардибарни.
Буч1антази, хабарла бек1 мяг1на гьаргбирути суалти лугули, лебилра классла буч1антази хабар чеббурахъни.
III. Тетрадьлизи сагаси дарсла тема «Рурсила г1якьлу» лук1ни.

IV. Дарсла тема саркъахъили буч1ни.
V. Текстлизир къаршидиркути ва сноскализир чедаахъибти сагати дугьбачи пикри бях1чииъни ва илди, баяндарили, тетрадунази лук1ни.
VI. Дарсла темаличила ихтилат дураберк1ни. Суалти ва х1янчурби.



  1. «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабарлизибти узби сен жалбяхъибтири?

  2. Талхъай илдази сегъунти жавабти дедиба?

  3. Давлачевси узини сегъунти жавабти дедиба?

  4. Мискинси узини сегъунти жавабти дедиба?

  5. Жавабти дурахъес мискинси узис чини кумекбариба?

  6. Х1ушала пикри х1ясибли, чини дархьти жавабти дедиба? (Х1ушала пикруми баяндарая)

  7. Талхъайчир г1якьлуличирли мурталра чедириркес рурсилис секьяйда имкабик1ули?


VII. Дарсла тема аргъилил ахтардибарни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
1. «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабарлизибти узби секьяйда жалбяхъибтирил.

2. Хабарлизивси халал узи сен мурхьли пикрих1евхъунсирил.

3. Мискин адамли дунъяличиб бег1ра г1яваси, гьар дус сабухъ лугуси, кадикибти галгала к1ап1рани, г1ярг1я-ч1алали-бархли г1явбируси ванзаличи, се-биалра чегалли, хьац1бируси, дяхъи бетаруси имси диъ к1ант1иси биъниличи, вамсурси адамлис сецадла бизили гьанк1 алавбулхъулил, пикри бях1чиаъни.

4. Сунени дедибти суалтас мурхьси мяг1нала жавабти даргибси рурси талхъайс г1ях1ризниличила ва ил талхъа кумекчи ретаъниличила.


VIII. Дурх1нала бажарди, пикрибак1ни кьиматлабарни.

IХ. Хъули х1янчи бедни. 1. «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабар белч1ес ва чеббуресли багьес. 2. Хабар х1ясибли сурат барес.

5. Тема «Даршал т1ерхьа»
Дарсла мурадуни: 1. «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабар аргъахъни. 2. Дурх1нала пикрибик1ни, сек1ал гьар шайчибад х1ясиббарес бирнила даража ахъдуцести баянти гьаладирхьни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: буч1антала халкьла мух1лила пагьмуличи диги мурхьдик1ахъни ва гьарзадирни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: «Даргала халкьла хабурти» бик1уси жуз, урус, дарган ва англияла мезаначил дурабулхъуси «Малыш» бик1уси журнал.
Дарсла каргьни:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбарни.
Учитель. Делх1унраяв, дурх1ни! Ишбарх1ила дарсличиб нуша буч1ех1е «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабар.

Амма гьала-гьала хъулиб белч1ахъес хъарбарибси «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабар белч1ирал ва чеббуресли балулрал, ахтардибирех1е.



II. Хъули х1янчи ахтардибарни.
Буч1антази «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабарла бек1 мяг1на гьаргбирули ва лебилра класслизи суалти лугули, ил чеббурахъни.
III. Тетрадьлизи сагаси дарсла «Даршал т1ерхьа» бик1уси тема лук1ни.

IV. Дарсла ил тема саркъахъили буч1ни.
V. Текстлизир къаршидиркути ва сноскализир чедаахъибти сагати дугьбачи пикри бях1чииъни ва илди, баяндарили, тетрадунази лук1ни.
VI. Дарсла темаличила ихтилат дураберк1ни. Суалти ва х1янчурби.


  1. «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабарлизивси талхъайс се бетаурли?

  2. Т1улека баргибсилис илини се бедес чесиба?

  3. Нукерли ва вазирли т1улека баргибси мискин хъубзара сен талхъайчи вархьх1ейусири?

  4. Т1улека баргибси мискин хъубзарани талхъайзи се тиладибариба?

  5. Ил хъубзарали сен талхъайзи даршал т1ерхьа т1алабдариба?

  6. Иш хабарли сегъуна мяг1на бух1набуцили?


VII. Дарсла тема аргъилил ахтардибарни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
1. «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабарлизивси талхъа сунела у белк1унси т1улека бетахъниличила.

2. Т1улека баргибсилис талхъай сунес се дигулил бедес чесниличила.

3. Ил т1улека мискин хъубзарани баргниличила.

4. Нукерли ва вазирли «Т1улека нушуни бедлугех1е» или ил баргибси мискин хъубзара талхъайчи вархьх1ейъниличила.

5. Т1улека баргибси мискин хъубзарани талхъайзи се сай мучлаагарварни багьандан ва рушбатчидеш дирни багьандан даршал т1ерхьа тиладидарниличила.

6. Аргъира, «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабарлизир арц-давлаличи гъаргъдеш, тамях1кардеш, х1ялалдеш, ламусагардеш танбих1ладирниличилара.


VIII. Дурх1нала бажарди, пикрибак1ни кьиматлабарни.

IХ. Хъули х1янчи бедни. 1. «Рурсила г1якьлу» бик1уси хабар белч1ес ва чеббурес. 2. Хабар х1ясибли сурат барес.
6. Тема. Даргала халкьла буралаби
Дарсла мурадуни: 1. Мез давлачердик1нила ва жагадик1нила кьяйдурти белгидарни. 2. Дурх1нас бяркъ бедлугнила даража ахъбуцнилис кумекли диэсти бурабаби гьаладирхьни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: буч1антала халкьла мух1лила пагьмуличи диги мурхьдик1ахъни ва гьарзадирни. Буч1анти гьар-урла г1ямруличила пикрибулхъахъни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: дарган мезла жузазир, газетабазир, журналтазир къаршидиркути буралаби.
Дарсла каргьни:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбарни.
Учитель. Делх1унраяв, дурх1ни! Ишбарх1ила дарсличиб нуша буралабачила гъайдик1ех1е, хъулиб белч1ахъес хъарбарибси «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабарра чеббурех1е.

II. Хъули х1янчи ахтардибарни. «Даршал т1ерхьа» бик1уси хабар чеббурни.
III. Даргантала буралабачила ихтилат дураберк1ни.
Баян. Бурала – къант1си, чебетаахъили, халкьли буруси насих1ят саби. Буралабани нушала гьар барх1ила мез жагадиру, давлачердиру.

Буралаби – жяв замана ак1убли, наслубазирад наслубази дурули, нушачи даибти халкьла духути дугьби сари, илдани халкьла мурхьси г1якьлу, насих1ят бух1набурцу. Буралабани, рух1ла давла сарливан, мез давлачердиру, жагадиру ва чеалк1уси наслулис бяркъ бедес кумекбиру.



Буралабазир далт1ули дирар азгъиндеш, ламус-х1яяагардеш. Халкьла г1ямру гьаладях1 дашуцад, буралабира, илдала мяг1нубира дарсдик1ар. Гьалар илди адамтани чула гъайлизир дузахъи. Гьанна биалли буралаби писательти, поэтунанира алк1ахъули бирар ара чула произведениебазир халкьли ак1ахъубти баралаби пайдаладирули дирар. Илдпни яра г1ялимтани пайдаладирули дирар адамла г1ямруличил, Ват1айчил, бузериличил, гъабзадешличил, бархьдешличил, гьалмагъдешличил, сахаватдешличил, белч1удиличил дахдасунти буралаби, илди жузази кадурхахъу ва илдала мяг1на дурусбиру.
IV. Тетрадьлизи халкьла буралаби лук1ни ва илдала мяг1на дурусбирни.
1. Низбачибад низ башар, занзиличибад занзи.

2. Варъала муридешли, мурч1алира ч1ямбиру.

3. Кьар-ургаб вавалира г1ямру къугъали дурк1у.

4. Вишт1аси х1ейалли, халасира х1ейрар.

5. Дунъя биц1иб масличиб т1ярхъи биц1ибси кьяйдала г1ях1си бирар.

6. Нешла хунк1ра-бархли муръиси бирар.

7. Дугели г1ях1ладли калунси хинк1ли гъай дала.

8. Анкъилар хъу делг1ули, хъулир мура удуси.

9. Азир унцла вег1ра мурч1личи г1яг1нииркур.

10. «Х1яйт!» или х1еръибсини «Х1я!» ибх1елира х1ергъу.
V. Тетрадьлизи делк1унти буралаби буч1антани аргъилил, баянбарни.
VI. Дарсла тема аргъилил ахтардибарни.


  1. Бурала или селис бик1ара?

  2. Буралаби мурт ак1убти?

  3. Халкьла сегъунти пикруми дух1надуцили дирарара буралабазир?


VII. Тема кагахъни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
1. Буралаби – къант1ти мурхьси мяг1на бух1набуцибти насих1ятуни диъни.

2. Буралаби – наслубазирад наслубази дурули нушачи даибти халкьла духути пикруми диъни.

3. Буралаби белк1ла литератураличил дархдасунти, автортанира дузахъути мурхьси мяг1на бух1набуцибти пикруми диъни.
VIII. Дурх1нала бажарди, пикрибак1ни кьиматлабарни.
IХ. Хъули х1янчи бедни. 1. Тетрадьлизи делк1унти буралаби урк1иличир дагьес. 2. Хала бег1тази хьардаили, халкьла буралаби дучес.


Каталог: http schools -> 1721 -> Novokayakent -> admin -> ckfinder -> core -> connector -> php -> connector.phpfck user files -> files
files -> Мезличила баянти
files -> Кьурбанова Дарган мезла кружок бирнила методика Мях1ячкъала 2010 д
http schools -> Рабочая программа По учебному курсу «Родного языка» 6 класс «Дагъистан Республикаялъул лъайкьеялъул ва г1елмияб министерствоялъ тасдикъ гьабураб»
http schools -> Рабочая программа по родной литературе для 8 класса 2014-2015 учебный год 8 класс (68 саг1ат) 8 калам цебет1езаби
http schools -> Театрализованная игра: «Шамилил хъала»
http schools -> Старшая группа
http schools -> Рабочая программа по родной литературе для 11 класса 2014-2015 учебный год программаялъе баян
files -> 1. Нешличила пикруми
files -> Г1яйша Кьурбанова Халкьла мух1лила пагьму
files -> Дарган мезличи хасбарибси методикала пособие


Сподели с приятели:
  1   2   3   4   5   6




©obuch.info 2024
отнасят до администрацията

    Начална страница