Литература бик1уси жузличи хасбарибси методикала пособие. Мях1ячкъала Сагаси Къаякент 2010 д


IV. Баснябачила къант1си баян тетрадунази лук1ни



страница4/6
Дата11.10.2017
Размер0.96 Mb.
#32107
1   2   3   4   5   6

IV. Баснябачила къант1си баян тетрадунази лук1ни.

IV. «Ахъдеш дигуси ч1ич1ила» бик1уси басня саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
Хъусдашути – хъусдик1ули дашути (пресмыкающие).

Миг – галга (дуб).

Хамли – уктемли.

Мялг1ун – ч1ич1ала.

Ахмахдеш – абдалдеш.
VI. Сагаси дарс аргъилил ахтардибарни.


  1. Басня или селис бик1ара?

  2. «Ахъдеш дигуси ч1ич1ила» бик1уси басняла бут1акьянчиби чидни сари?

  3. Се мурадли ч1ич1ала галгаличи абац1иба? (Илдачила бурути тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  4. Ахъдеш дигуси ч1ич1а кьисмат сегъунали уббухъуна? (Илдачила бурути тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  5. Ч1ич1а сипат сегъуна адамлайчил цугбурцуси?

  6. Ч1акала сипат сегъуна адамлайчил цугбурцуси?

  7. Г1ямрулизир, адамти-ургар илдигъунти анц1букьуни кадиркулив? (Илдачила бурая).



VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
Басня – халаси ах1енси назмула журала произведение биъни, сунезирра миц1ираг чедаахъили, адамтала хасиятуни гьаргдируси.

«Ахъдеш дигуси ч1ич1ила» бик1уси басняла бут1акьянчи – ч1ич1ала хамли, аждагьази-бархли сунела гьалаб бек1 г1яшбуцахъес дигули, галгаличи абац1ни? Ч1акали ил ахъдешличибад шурм-урга лайбак1ни. Ч1ич1а кьисмат жапасили уббухъни? Ч1ич1а сипат ламартси, хамси, урк1ец1иагарси адамлайчил цугбурцни. Ч1акала сипат ламартдеш дирути танбих1лабируси адамлайчил цугбурцни.



VIII. Хъули х1янчи бедни. С. Рабадановла «Ахъдеш дигуси ч1ич1ила» бик1уси басня белч1ес ва баянбарес.

21 ибил тема С. Рабадановла басня «Гапчи пушяг1».
Дарсла мурад: С. Рабадановла «Гапчи пушяг1» бик1ути басня руркъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: даргала С. Рабадановла баснябачи дурх1нала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: шарикуначилси уршила сурат.
Дарсла башри:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбирни.
II. Хъули х1янчи ахтардибирни. Х1ергъибти суалти баяндирни.
С. Рабадановла «Ахъдеш дигуси ч1ич1ила» бик1уси басня саркъахъили буч1ни ва баянбирни. (Буч1нила хъярхъдеш ва саркъибдеш ахтардидарни).
III. «Гапчи пушяг1» баснябачила тема тетрадунази лук1ни ва сагаси тема аргъахъни.
IV. «Гапчи пушяг1» бик1ути басня саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
Т1агьа – маза дирзес гуйзибад барибси г1яг1ниахъала.

Пуш – уфбарни.

Туп – пушка, илала х1ярх1я.

Низ – крапива.
VI. Сагаси дарс аргъилил ахтардибарни.


  1. Селичила саби иш басня?

  2. Пушбарибх1ели, хунк1цада баибси пушяг1 секьяйда гапбухъуна? (Илдачила бурути тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  3. Пушбарибси пушяг1лис се бетаура? (Илдачила бурути тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  4. Пушбарибси пушяг1гъунти адамти г1ямрулизиб бирару?



VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Ишбарх1и нушани аргъира.


  1. «Гапчи пушяг1» бик1уси басняла бут1акьянчи – пушбарибх1ели, хунк1цада баибси пушяг1ра дурх1яра биъни. Т1агьацада биус бик1уси пушяг1 баргбердили низла к1ап1иличи кабарцни.



VIII. Хъули х1янчи бедни. С. Рабадановла «Гапчи пушяг1» бик1уси басня белч1ес ва баянбарес. Буч1нила хъярхъдеш ва саркъибдеш ахтардибарес.
22 – ибил тема Х1. Наврузов «Дила мукьара».
Дарсла мурад: Х1. Наврузовла биография ва «Дила мукьара» бик1уси хабар руркъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: Х1. Наврузовла «Дила мукьара» бик1уси хабарличи дурх1нала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: Х1. Наврузовла портрет ва маза-масла суратуни.
Дарсла башри:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбирни.
II. Хъули х1янчи ахтардибирни. Х1ергъибти суалти баяндирни.
С. Рабадановла «Гапчи пушяг1 » бик1уси басня саркъахъили буч1ни ва баянбирни. (Буч1нила хъярхъдеш ва саркъибдеш ахтардидарни).
III. Х1. Наврузовла биографияла къант1ти баянти (1932 – 1985) ва «Дила мукьара» хабарла тема тетрадунази лук1ни ва сагаси тема аргъахъни.

Х1. Наврузов – даргала прозаик, драматург Дахадаевла районна Дигбашила шилизив 1932 ибил дуслизив акIубси сай. Илини Ереваньна театральный институтла Даргала студия Москвализиб М. Горкийла уличилси Литературный институтла Черях1ти курсани таманаиб. Къуллукъбариб Урхьула дергъла флотлизиб. Ил Г1. Батирайла уличилси драматический театрла директорли, Дагъиста писательтала Союзлизив, «Ленинна байрахъ» газетализив узули калун.

Х1. Наврузовли 1958 ибил белк1унсири цаибил пьеса. «Жибарибти г1ях1ли», «Унруби», «Багьадуртала наслу», Багъатирла Г1ялибег» ва царх1илти пьесаби «Гьалмагъдеш» журналлизир ва «Искуство», «Советская Россия» издательствобазир дураиб. Илала дахъал пьесаби даргала театрлизир чедаахъиб.

Х1. Наврузовла назмуртала ва хабуртала жузира дурадухъун.

Дубурла шилизив халакаибси илис хъа миц1ираг дебали дигахъи. Илбагьандан саби илини Дила мукьара» бик1уси хабарра белк1унси.


IV. «Дила мукьара» хабар саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
Гьанаур – лебсиван бизур.

Г1яжизли – язихъбируси х1ерличил.

Жакъа – мукьарла неш.

Бях1яхъиб – убушиб.

Ч1ярт1а кьяшми – (ишар) назикти кьяшми.

К1аламбик1и – дергунти кьар сагадан ч1ямдири.

Хъурбухъес – бях1ес.

Ганжуби – бец1ла цулби (клыки).

Мискьилладиличил – чевдукарк1усиван.

Аъбяхъ – мух1ли кьяп1х1ебируси (ротозей).

Кьябжардирули цулбира – дуч1ахъули.

Х1янц1арла т1ама – бец1личи хасси т1ама.
VI. Сагаси дарс аргъилил ахтардибарни.



  1. Иш хабарла бут1акьянчиби чихъали саби?

  2. Мукьара сен Шапиг1личи хъарбикибсири?

  3. Мукьара сегъунали халабаиба? (Иличила бурути тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  4. Ил бец1личибад секьяйда чедибикиба? (Илдачила бурути тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  5. Хизрилара Шапиг1лара баркьудлуми баяндирули, илдала хасиятунала къилликъуни гьаргдарая.


VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
Х1. Наврузов – даргала прозаик, драматург Дахадаевла районна Дигбашила шилизив 1932 ибил дуслизив акIни. Илини Ереваньна театральный институтла Даргала студия таманаъни. Ил Г1. Батирайла уличилси драматический театрла директорли, Дагъиста писательтала Союзлизив, «Ленинна байрахъ» газетализив узули кални.

Х1. Наврузовли «Жибарибти г1ях1ли», «Унруби», «Багьадуртала наслу», Багъатирла Г1ялибег» ва царх1илти пьесаби делк1ни. «Гьалмагъдеш» журналлизир ва «Искуство», «Советская Россия» издательствобазир илди дураъни. Илала дахъал пьесаби даргала театрлизир чедаахъни.

Х1. Наврузовла назмуртала ва хабуртала жузира дурадухъни.

Дубурла шилизив халакаибси илис хъа миц1ираг дебали дигахъни. Илбагьандан илини Дила мукьара» бик1уси хабарра белк1ни.

Хабарла бут1акьянчиби нешра, Шапиг1ра, мукьарара, Хизрира, бец1ра диъни. Мукьара, сунела неш бебек1ибх1ели, Шапиг1личи хъарбикибни. Мукьара саберхурсили, урехиагарсили халабиъни. Ил бец1личибадра чедибикни.

VIII. Хъули х1янчи бедни. Х1. Наврузовла биография ва «Дила мукьара» бик1уси хабар делч1ес ва темаличил дархдасунти суалтас жавабти х1ядурдарес.
23 – ибил тема «Р. Бях1яммадовла хабар «Къиргъу»
Дарсла мурад: Р. Бях1яммадовла биография ва «Къиргъу» бик1уси хабар руркъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: Р. Бях1яммадовла «Къиргъу» бик1уси хабарличи дурх1нала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: Р. Бях1яммадовла портрет ва илини делк1унти жузи.
Дарсла башри:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбирни.
II. Хъули х1янчи ахтардибирни. Х1ергъибти суалти баяндирни.
Х1. Наврузовла биография ва «Дила мукьара» бик1уси хабар чеббурни. Темаличил дархдасунти суалтас жавабти лугни. Буч1нила хъярхъдеш ва саркъибдеш ахтардидарни. Дурх1нас кьиматуни кадалтни.
III. Р. Бях1яммадовла биография ва «Къиргъу» бик1уси хабарла тема тетрадунази лук1ни ва сагаси тема аргъахъни.

Р. БяхIяммадовла творчество гьарил дарганнис дебали гъамси саби, сенахIенну ил писательли делкIунти произведениеби шиличила, шантачила, бучIантачила сари. Даргала литературализиб Р.БяхIяммадовла творчестволи халаси мер бурцули саби.

Россияла писательла Союзла член, Дагъистан Республикала культурала урибси хIянчизар ва РФ-ла цахIнабси багьудила ХIурматла хIянчизар Расул Мусаевич БяхIяммадов акIубси сай 1932 ибил дуслизив Дахадаевла района Меусишала шилизив. Илала дудеш Мусаев БяхIяммакьади гIяраб гIилму делчIунси, шилизив гъай бузуси адамцунра ахIи, алавчарти шимала ва цархIилти миллатунала халкъли-булан валуси адам вири.

Расул виштIали левалли, неш-дудеш бебкIибтири. Школализив ил дебали ункъли учIусири. Илис имцIаливан дигахъи халкьла хабурти ва далуйти, дахъал халкьла далуйти илини уркIиличир дали.

Расулли Сергокъалала педучилище ва Дагъиста пачалихъла университет тамандариб. Дахадаевла района КIишала ва Зилбачила школабазив мугIяллимли ва директорли узули калун, гIур – Меусишала шилизив школала директорли ва завучли, шила Советла исполкомла председательли, «Маяк» совхозла парткомла секретарьли узули, гьар журала бузерила адамтала, бучIантала гIямру гIяхIил дяркъур ва ил сабабли илала произведениеби халкьла гIямруличи гъамти ва кьиматчерти детаур.

Халкьла хабурти дурчес ва илкьяйда сунени хабурти цахIнадирхъес Расул вехIихьибсири университетла студент вирухIейчивадал. Илала гьалар-гьаларти хабурти дурадулхъутири газетабазир ва журналтазир. Фольклорист сайливан, Расулли 1977 ибил дуслизиб сунени дучибти халкьла далуйтазибад цалабяхъибси «Даимси лами» бикIуси жуз дураиб. Гьанна илра бархли Расулла урегал жуз лер.

Ил лугIилизир «Адамдешла умцла» (1981), «Жавгьар» (1982), «Зиланти» (1991), «Къяббердибси гьуни» (1995), чузира писательла повестунира хабуртира кадерхурти.

«Кьисмат» бикIуси назмуртала жузлизир (2001). «Къяббердибси гьуни» ва «Ласбулхъ» бикIути повестуназир 70-ибти дусмачирад ишбархIиличи бикайчи дубурлантала гIямрулизир кадикибти мягIничерти анцIбукьуни сипатдарили сари, цацабехI хIякимтала къалпдеш, рушбат сайсни ва хIиллакардеш далтIули сари.

МягIналашал давлачебси саби Р. БяхIяммадовла сатира. Мулкличи, давлаличи гъаргъдешли адам уркIецIиагарси ва ряхIмуагарси ветарахъни сабаб агарли адамличи гIяйибтабиркьни, шутIни-къунби, держличи мусаллаткабирни ва дахъал цархIилти гIямрула зиддешуни пуждирули сай.

Пагьмучевси педагог ва писатель виъни сабабли Р. БяхIяммадовла творчестволизиб хасси мер буцили саби дурхIнас хасдарибти хабуртани «Залум», «Тигрик», «Гурда», «Дудешличил ихтилат», «Къиргъу», «Миъла гIями», «Таргьа» ва цархI.

«Жавгьар», «ГIянтIикIа» бикIути пьесабала авторра ил сай.

Р. БяхIяммадовла «ГIянтIикIа» бикIуси пьеса хIясибли ГI. Батирайла уличилси Даргала театрли спектакль кабихьиб.

Р. БяхIяммадовли сунелагъунти литератураличи, нешла мезличи диги сай-вегIти дурхIназирра ученикуназирра адикьур. Илала ученикунира пагьмучебти дурхIни саби. Илди дурх1нала творчество «Савлила шала» бикIуси жузлизи каберхахъурли саби.

«Даргала халкьла пагьмула зурхIяб» бикIуси жузлизи илини кадерхахъурли сай фольклорла лерилра-сера жураби: далуйти (дезни, хIябкубти, гардла далуйти), ихтилатла айтуби (прибаутки), дуйгIули иранти (считалки), къалабали иранти (скороговорки), буралаби, айтуби ва багьираби. Илди илини даргала лерилра-сера шимазир дучибти сари. Иш жуз хасбарибси саби бяркъла мурадличил школала дурхIнас ва учительтас.

Пахрубарес вирар илгъуна писатель, фольклорист, халкьличи, нешла мезличи дигичевси адам нушала дубуртазив акIниличи.
IV. Р. Бях1яммадовла биография ва «Къиргъу» бик1уси хабар саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
VI. Сагаси дарс аргъилил жузлизирти суалти х1ясибли ахтардибарни.

VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Ишбарх1и нушани аргъира.

Россияла писательла Союзла член, Дагъистан Республикала культурала урибси хIянчизар ва РФ-ла цахIнабси багьудила ХIурматла хIянчизар Расул Мусаевич БяхIяммадов акIубси виъни 1932 ибил дуслизив Дахадаевла района Меусишала шилизив.

Расулли Сергокъалала педучилище ва Дагъиста пачалихъла университет тамандарни. Дахадаевла района КIишала ва Зилбачила школабазив мугIяллимли ва директорли узули кални, гIур – Меусишала шилизив школала директорли ва завучли, шила Советла исполкомла председательли, «Маяк» совхозла парткомла секретарьли узули кални.

Пагьмучевси педагог ва писатель виъни сабабли Р. БяхIяммадовла творчестволизиб хасси мер буцили биъни дурхIнас хасдарибти хабуртани «Залум», «Тигрик», «Гурда», «Дудешличил ихтилат», «Къиргъу», «Миъла гIями», «Таргьа» ва цархIилтани.



VIII. Хъули х1янчи бедни. Р. Бях1яммадовла биография тикрарбарес ва «Къиргъу» бик1уси хабар белч1ес ва чеббурес.

24 – ибил тема «Х1. Г1ялиев. Назму «Дуц1румла барх1ехъуни».
Дарсла мурад: Х1. Г1ялиев биография ва «Дуц1румла барх1ехъуни» бик1уси назму руркъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: Х1. Г1ялиевла «Къиргъу» бик1уси хабарличи дурх1нала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: Х1. Г1ялиевла портрет, илала жузи, темаличи далдикибти суратуни.
Дарсла башри:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбирни.
II. Хъули х1янчи ахтардибирни. Х1ергъибти суалти баяндирни.
Р. Бях1яммадовла биография тикрарбарни ва «Къиргъу» бик1уси хабар чеббурни. Дурх1нас кьиматуни кадалтни.


III. Х1. Г1ялиев биографияличила къант1ти баянти (1940 – 1992) ва «Дуц1румла барх1ехъуни» бик1уси назмула тема тетрадунази лук1ни ва сагаси тема аргъахъни.

Х1. Г1ялиев – даргала поэт, прозаик, драматург Сергокъалала районна Х1урхъила шилизив 1940 ибил дуслизив акIубси сай. Илини Дагъиста университетла филологияла факультет таманаили г1ергъи, Дагъиста учебникуни дуракайуси издательстволизив, радиолизив узули калун.

Х1. Г1ялиевла назмуртала ва хабуртала дахъал жузи дурадухъун. Илала назмурти «Гьалмагъдеш» журналлизирра дурадухъун.

«Г1янт1ик1а», «Лех1дешла т1амри», «Дусла авалра манзил» бик1ути назмула журала произведениебани даргала литература чебиц1ахъиб.

Писательла повестуни ва романти г1ямру г1ях1ил далниличирли дек1ардулхъути сари.



IV. «Дуц1румла барх1ехъуни» бик1уси назму саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
VI. Сагаси дарс аргъилил ахтардибарни.

VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
Х1. Г1ялиев – даргала поэт, прозаик, драматург Сергокъалала районна Х1урхъила шилизив 1940 ибил дуслизив акIни. Илини Дагъиста университетла филологияла факультет таманаили г1ергъи, Дагъиста учебникуни дуракайуси издательстволизив, радиолизив узули кални.

Х1. Г1ялиевла назмуртала ва хабуртала дахъал жузи дурадухъни. Илала «Г1янт1ик1а», «Лех1дешла т1амри», «Дусла авалра манзил» бик1ути назмула журала произведениебани даргала литература чебиц1ахъни.

Писательла повестуни ва романти г1ямру г1ях1ил далниличирли дек1ардулхъни.

VIII. Хъули х1янчи бедни. Х1. Г1ялиев биография ва «Дуц1румла барх1ехъуни» бик1уси назму белч1ес ва темаличил дархдасунти суалтас жавабти х1ядурдарес.
25 – ибил тема «Г. Бях1яндовла «Дубурлантала г1ядат»
Дарсла мурад: Г. Бях1яндов биография ва «Дубурлантала г1ядат» бик1уси назму руркъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: Г. Бях1яндовла творчестволичи дурх1нала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: Г. Бях1яндовла портрет, илала жузи, темаличи далдикибти дубурла мер-мусала суратуни.
Дарсла башри:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбирни.
II. Хъули х1янчи ахтардибирни. Х1ергъибти суалти баяндирни.
Х1. Г1ялиев биография чеббурни, «Дуц1румла барх1ехъуни» бик1уси назму саркъахъили белч1ни ва темаличил дархдасунти суалтас жавабти дурни. (Буч1нила хъярхъдеш ва саркъибдеш ахтардидарни).
III. Г. Бях1яндовла биографияла къант1ти баянти (1940 – 1994) ва «Дубурлантала г1ядат» бик1уси назмула тема тетрадунази лук1ни, сагаси тема аргъахъни.

Гъазим-Бег Кьурбанович Бях1яндов – даргала поэт, прозаик Лавашала районна Мик1х1ила шилизив 1940 ибил дуслизив акIубси сай. Илини Москвализиб М. Горкийла уличилси Литературный институт таманбариб. Илала гьалар-гьаларти назмурти дурадухъунтири районна ва республикала газетабазир. Г1ур илди урус мезлира дурадулхъесдях1иб «Литературная газетазизир», «Правда», «Известия», «Советская Россия» газетабазир, «Халкьанала гьалмагъдеш», «Пионер», «Вожатый», «Юность», «Октябрь» журналтазир.

«Нура дубурлан сайра» бик1уси цаибил жуз 1966 ибил дуслизиб дурабухъун. Илх1ейчирад урус мезлира дарган мезлира поэтла авц1алицад жуз дурадухъи сари.

Даргантас тяништи сари Гъазим-Бег Кьурбанович Бях1яндовла «Тарлан», «Анкъилаб ц1а», «Баркалла», «Ват1ан мях1камбарая», «Арадешлис, г1ях1дешлис» бик1ути жузи. Лебилра улкала буч1антачи даиб Москвализир дурадухъунти сборникунира: «Г1ях1ял», «Манкъуш», «Бег1лара дурхъаси».1983 ибил дуслизиб илала «Дузабдихан» бик1уси повестьра дурабухъун. Ил Дагъиста писательтала Союзлизив, «Ленинна байрахъ» газетализив, радиокомитетлизив, «Гьалмагъдеш» журналлизив бек1 редакторли узули калун.

Гъ. Бях1яндовла произведениебазир нушала хала бег1тала, дубурлантала пергер г1ядатуни мях1камли дих1нила, ват1айс ва халкьлис марли калнила масъулти ахъдурцули сай. Иличила саби «Дубурлантала г1ядат» бик1уси назмура.


IV. «Дубурлантала г1ядат» бик1уси назму саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
Бег1унси – ишаб: дубурти дахъалси.

Думжи – ишаб: кадирки, детари.

Анкъурби – ц1абилкьуни.
Буч1нила хъярхъдеш ва саркъибдеш ахтардидарни.
VI. Сагаси дарс аргъилил ахтардибарни.



  1. Дубурлантала сегъунти г1ядатуначила гъайик1ули поэт? (Илди тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  2. Сен-сен дугьаилзули поэт кьиддабиубти адамти даршубирути дубурлантачи? (Илди тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  3. Селичи жибирули поэтли дунъяла халкь?

  4. Дубуртала жагадеш яра ц1ахдеш поэтли селизиб чебиули?


VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Ишбарх1и нушани аргъира.
Гъазим-Бег Бях1яндов Лавашала районна Ммк1х1ила шилизив 1940 ибил дуслизив акIубси виъни. Илини Москвализиб М. Горкийла уличилси Литературный институт таманбарни. Илала гьалар-гьаларти назмурти районна ва республикала газетабазир дурадухъни.

«Нура дубурлан сайра» бик1уси цаибил жуз 1966 ибил дуслизиб дурабухъни. Илх1ейчирад урус мезлира дарган мезлира поэтла авц1алицад жуз дурадухъни.

Даргантас Гъазим-Бег Кьурбанович Бях1яндовла «Тарлан», «Анкъилаб ц1а», «Баркалла», «Ват1ан мях1камбарая», «Арадешлис, г1ях1дешлис» бик1ути жузи тяништи диъни. Лебилра улкала буч1антачи Москвализир дурадухъунти сборникунира: «Г1ях1ял», «Манкъуш», «Бег1лара дурхъаси» даъни.

Гъ. Бях1яндовла произведениебазир нушала хала бег1тала, дубурлантала пергер г1ядатуни мях1камли дих1нила, ват1айс ва халкьлис марли калнила масъулти ахъдурцни.


VIII. Хъули х1янчи бедни. Г. Бях1яндов биография багьес ва «Дубурлантала г1ядат» бик1уси назму урк1иличиб белч1ес.
IV - ибил четверть
26 ибил тема «А. Гъази. «Нешличила баллада»
Дарсла мурад: А. Гъазила биография ва «Нешличила баллада» бик1уси назму руркъни.

Дурх1нас бяркъ бедлугнила мурад: А. Гъазила творчестволичи дурх1нала диги адилкьни.

Дарсла г1яг1ниахълуми: А.Гъазила портрет, илала жузи, темаличи далдикибти суратуни.

Дарсла башри:
I. Дурх1ни дарсличи х1ядурбирни.
II. Хъули х1янчи ахтардибирни. Х1ергъибти суалти баяндирни.

Г. Бях1яндовла биография чеббурни. ва «Дубурлантала г1ядат» бик1уси назму урк1иличиб бурни.


III. А. Гъазила биографияла къант1ти баянти ва «Нешличила баллада» бик1уси назмула тема тетрадунази лук1ни, сагаси тема аргъахъни.

Даргала поэт, прозаик ва переводчик Амир Гази (Гъазимях1яммадов Амир Ражабович) Дахадаевла районна Зубанчила шилизив 1940 ибил дуслизив акIубси сай. Ил дудешлизивад жявли мях1румиуб. Амма Амирли ил цалра барх1и хъумх1ертур.

Агара дила дудеш,

Сураталра агара…

Ну илини ванзалис

Убатурси галгара.

Амир г1ях1ил уч1уси урши сайри. Илини сай ак1убси Зилбачила школа, Сергокъалала педучилище, Москвализиб М. Горкийла уличилси Литературный институт таманаиб. Илини Урхьула Дергъла флотлизиб къуллукъбариб.

Илала гьалар-гьаларти назмурти 1958 ибил дуслизир дурадухъунтири районна ва республикала газетабазир. Итх1ели Амир педучилищелизив уч1улри. Г1ур илди урус мезлира дурадулхъесдях1иб «Литературная газетазизир», «Правда», «Известия», «Советская Россия» газетабазир, «Халкьанала гьалмагъдеш», «Пионер», «Вожатый», «Юность», «Октябрь» журналтазир.

«Бириз» бик1уси цаибил жуз 1966 ибил дуслизиб дурабухъун. Илх1ейчирад урус мезлира дарган мезлира поэтла авц1алицад жуз дурадухъи сари.

Даргантас тяништи сари Амир Гъазила «Дила урхьу», «Кьисматла кьяркьдеш» «Урк1илизиб – дунъя» бик1ути жузира. Бахъла урк1иличирти сунеласун дурес вирнилизиб саби лук1усила пагьмура ц1акьра. Илъуна пагьмура, устадешра, ц1акьра лерси Амирла поэзия буч1антани г1ях1ил кьабулбариб. «Лачин» журналлизив бек1 редакторли узули калун.

Амирла произведениебазир нушала хала бег1тала, дубурлантала пергер г1ядатуни мях1камли дих1нила, ват1айс ва халкьлис марли калнила масъулти ахъдурцули сай. Иличила саби «Чебла», «Адамли калес», «Чугур» бик1ути повестунира.

Илини М.Ю.Лермотовла, Н.А.Некрасовла, С. Стальскийла ва бахъал царх1илти поэтунала назмурти урус мезличирад дарган мезличи шурдатур.


IV. « Нешличила баллада» бик1уси назму саркъахъили буч1ни.
V. Х1ергъути дугьби бяандарни ва тетрадунази лук1ни.
Гарас – се-биалра чебях1кайхъес кьялубар ч1алхьа.

Пенц1 – клей.
VI. Сагаси дарс аргъилил ахтардибарни.



  1. Цаибил бут1ализиб нешла сурат сегъунали чебиахъули? (Илди тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  2. Чила ва селичила буруси кагъар бик1иба нешличи? (Илди тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  3. Сегъуна х1яличи рикиба неш ил кагъар белч1и г1ергъи?

  4. Чина гьайриуба неш?

  5. секьяйда кьакьарик1ули неш? (Илди тугъи даргая ва сагадан делч1еная).

  6. Дургъбазибад чарх1ебухъунти х1ушала гъамтачила се баладаял, бурая.


VII. Дарсла итогуни каъни. Дурх1нала бажарди ва багьудлуми кьиматладирни.
Каталог: http schools -> 1721 -> Novokayakent -> admin -> ckfinder -> core -> connector -> php -> connector.phpfck user files -> files
files -> Мезличила баянти
files -> Кьурбанова Дарган мезла кружок бирнила методика Мях1ячкъала 2010 д
http schools -> Рабочая программа По учебному курсу «Родного языка» 6 класс «Дагъистан Республикаялъул лъайкьеялъул ва г1елмияб министерствоялъ тасдикъ гьабураб»
http schools -> Рабочая программа по родной литературе для 8 класса 2014-2015 учебный год 8 класс (68 саг1ат) 8 калам цебет1езаби
http schools -> Театрализованная игра: «Шамилил хъала»
http schools -> Старшая группа
http schools -> Рабочая программа по родной литературе для 11 класса 2014-2015 учебный год программаялъе баян
files -> 1. Нешличила пикруми
files -> Г1яйша Кьурбанова Халкьла мух1лила пагьму
files -> Дарган мезличи хасбарибси методикала пособие


Сподели с приятели:
1   2   3   4   5   6




©obuch.info 2024
отнасят до администрацията

    Начална страница