Программаби V-IX ва X-XI классазе Дагъистан Республикаялъул лъайкьеялъул ва гIелмияб министерствоялъ тасдикъ гьабураб



страница3/4
Дата10.10.2019
Размер316 Kb.
#111506
ТипПрограмма
1   2   3   4
avar-maci.-programma

Цадахълъел №1

V–IX КЛАССАЛДА АВАР МАцIАЛЪЕ КЪИМАТАЛ ЛЪЕЗЕ ЧIЕЗАРУРАЛ НОРМАБИ

Къиматал лъолеб куцалъе баян

Школалъул реформаялъ тIалаб гьабулеб буго гIунбачIунеб гIелалъе тарбия кьеялъул иш жеги тIадегIанаб даражаялде бахинаби, цIалдохъабазулъ ракIа-рахари, гIадлу-низам, жавабчилъиялъул асар куцаялде цIикIкIун кIвар кьей ва таваккалаб къагIидаялъ школалдаса формализм лъугIизаби, цIалдохъабазул лъай борциналъулъ, цIалул ва тарбия кьеялъул ишалъулъ тIаса-масагояб бербалагьи гьабиялъе ахир лъей, процентазда хадур лъугьун, цIалуда хадургъеялъул иш цIахъа-рахъан бачиналъул хIужжаби тIагIинари.

ЦIалдохъабазул гIамал куцаялъе кIудияб кIвар буго битIараб къагIидаялъ жиндир заманалда лъималазул лъай ва бажари борциналъул, гьезие мухIканаб ва хIакъикъияб къимат кьеялъул. БитIараб тIалабчилъиялда лъолеб къиматалъ квербакъула лъималазул цIалул даража борхизабизе, цIалулъги, хIалтIулъги, гIадамазда гьоркьобги гIадлу цIунизе, жидедехунго жавабчилъи бижизе, жидерго къимат гьабизе, ритIухълъиялъе, намус бацIцIалъиялъе гIоло къеркьезе ругьунлъизе. Гьелъул гIаксалда, агъаз гьечIолъиялъ, лъай гьечIониги, лъикIаб къимат лъеялъ, гьединго, лъалаго къимат гIодобе бачиналъ цIалдохъабазул гIадлу ва гIамал хвезабула, захIмат бихьичIого, бигьаго лъай щолеб бугин ккеялде, гIетI бачIого, гIумру гьабизе лъугьиналде, обществоялда цебе жидер жавабчилъи тIагIиналде рачуна.

Процентазда хадур лъугьинги формализмаги школалдаса лъугIизабиялъул мурадалда къваригIараб буго лъималазул лъаялъул гъварилъи ва щулалъи борцине, малъараб теориялъулаб материалалдаса эркенго ва лъан пайда босизе бажарулеб бугищали хал гьабизе ва гьелъул кьучIалда къиматги лъезе.

Авар мацI малъулаго, цIалдохъабазе щвараб лъай, лъугьараб бажари ва ругьунлъиялъул даража цого тIалабазда рекъон борцине чIезарун руго къиматазул гьал нормаби. Гьезда гъорлъе уна:

1) битIун хъваялъе, калам цебетIеялъе, хабаралъул (кIалъаялъул) магIнаялъе къимат кьеялъул цогоял къагIидаби чIезари;

2) лъаялъе, бажариялъе ва ругьунлъиялъе къимат лъеялъул нормаби;

3) батIи-батIиял хъвавул хIалтIабазе лъолел къиматазул къадар;

4) батIи-батIиял хъвавул хIалтIабазул роцен.

ЦIалдохъабаздаса тIалаб гьабизе ккола гIицIго гьезда малъараб, тIад хIалтIараб материалалда рекъараб лъай ва. бажари. Авар мацIалъул дарсида, хал гьабун, борцуна:

а) мацIалъул гIелмуялдаса, малъарал баянал лъай;

б) битIунхъваялъе ва лъалхъул ишараби лъеялъе ругьунлъи;

в) калам гIуцIизе бажари.

МацIалъул хIакъалъулъ малъарал гIелмиял баянал лъалел ругищали хал гьабула кIиго къагIидаялъ:

цIехеялдалъун (рокъобе кьураб тIадкъай тIубаялъул хал гьабулаго яги хасал дарсазда гьикъун);

хъвавул формаялда (контролиял диктантазда тIаде яги хасал дарсазда грамматикиял тIадкъаял кьун).

БитIунхъваялъул ва лъалхъул ишараби лъеялъул рахъалъ лъай борцуна:

1) контролиял диктантазул кумекалдалъун;

2) изложениязулгун сочинениязул кумекалдалъун. Изложе­ниял, сочинениял тIоритIула калам гIуцIизе бажариялъул хал гьабизе;

3) тестазул кумекалдалъун

МацIалда хурхарал гIелмиял баянал цIехолелъул, цIал­дохъанасул жаваб букIине ккола 3–4 минуталдаса халат бахъинчIеб. Малъарабщинаб грамматикияб материал гьи­къичIого, цо чIванкъотIараб баян лъалеб бугищали цIехани, лъикIаб буго. Масала, рагIул цо магIнаяб бутIаялъе баян кьезе, яги предложениялъул тайпа батизе, яги лъалхъул ишара лъеялъе гIилла бицине тIами.

ЦIалдохъанасул жаваб мухIканаблъун рикIкIуна, гьес тIокIкIинабун, тIубараб определение кьунани ва гьеб ритIухъ гьарулел мисалалги рачани.

Грамматика лъалеб бугищали хал гьабула диктанталда цадахъ тIуразе тIадкъаял кьунги. Гьелъул мурад буго сундулъ цIалдохъабазул гъалатIал кколел ругелали лъазаби. Гьединлъи­дал диктанталъул тексталдаса росарал битIунхъваялъул ва теориялъул баянал кьеялда хурхарал тIадкъаял ругони, лъикIаб букIина. Масала, падежалъул ахир -лъ, гъоркь хIучч цIан, батIа гьабизе ва гьелъул битIунхъваялъул бицине: яса – лъ (цIалула: ясалълъ), хIарщу – лъ (цIалула: хIарщулълъ).

ЦIалдохъабаз риччарал киналго гъалатIал ритIизарула, гьезда тIад хIалтIула, амма къимат лъезе рикIкIунеб мехалъ, хIисабалде росула гIицIго малъарал битIунхъваялъул ва лъалхъул ишараби лъеялъул къагIидаби цIуничIолъиялъ ккарал гъалатIал.

ЦIалдохъабазул лъай борцине гьарулел хъвавул хIалтIабазе росизе лъикIал рукIуна цо тIубараб магIна жаниб бугел хабариял текстал.

Контролияб диктанталъе босулеб текст букIине ккола лъималазда магIна бичIчIулеб, бацIцIадаб литературияб мацIалда хъвараб, школалда малъуларел къагIидабазда хъвазе кколел хIарпал, рагIаби, гьединго магIна бичIчIуларел рагIаби, малъичIеб тайпаялъул предложениял гъорлъ гьечIеб.

Къимат лъолелъул, хIисабалде босула гъалатIал такрарлъиги, гьел цого тайпаялъул рукIинги.

Цого рагIулъ яги кьибил цоял рагIабазулъ гъалатI такрар­лъулеб бугони, гьеб рикIкIуна цо гъалатIлъун.

Цого тайпаялъул гъалатIазул тIоцебесеб 3 цоялъул бакIалда рикIкIуна, щибаб хадусеб гьединабго гъалатI батIа-батIаго хIисабалде босула.

Гьединлъидал изложениялъеги сочинениялъеги лъола кIиго къимат: тIоцебесеб – хIасил кьезе ва калам гIуцIизе бажариялъе; кIиабилеб – битIунхъваялъе (битIунхъваялъул ва лъалхъул ишараби лъеялъул къагIидаби цIуниялъухъ).



Хъвавул хIалтIабазул кIодолъи борцуна рагIабаздалъун ва чIезабун буго гьезие гьаб къадар.

Класс


Диктант


Словарияб диктант


Сочинение


Изложение





РагIи


РагIи


РагIи


ТIанчил гьум


РагIи


V


80-90


10-15


90-100


0,5-1


100-140


VI


90-100


15-20


120


1-1,5


140-148


VII


100-120


20-25


140


1,5-2


180-220


VIII


120-130


25-30


160


2-2,5


240-300


IX


130-140


30-35


180


2,5-3,5


300-400




Баян. 1) ХIасилазул (контролияб) диктантги гьебго роцада гьабила, амма цадахъго грамматикиял тIадкъаял кьолел ругони, диктант къокъ гьабизе бегьула 10 рагIиялъ.

Сочинениялъул мисалияб кIодолъи чIезабун буго, цо дарсие хIисаб гьабун.

Тексталде гIагарун, гIатIидаб изложениялде хIадурлъизе ва хъвазе кьола кIиго сагIат, малъараб материалалда хурхинчIеб, хасаб изложениязул тIехьалдаса босун гьабулеб бугони. Малъараб асаралдаса босараб тексталда тIасан изложение тIобитIулеб бугони, гьеб хъвазе кьола цо сагIат, хIадурлъиялъул хIалтIи гьабула литератураялъул дарсида, кIалзул изложение хIисабалда, хIасил бицине ругьун гьарулелъул.

Контролияб изложениялъе хIадурлъиялъул заман къвари­ггунарелъул, гьелъие кьезе бегьула бихьизабураб мисалияб къадаралдаса 40–50 рагIиялъ кIудияб текст.

Изложениязул ва сочинениязул битIунхъваялъе къимат лъола, диктантазе чIезарурал нормабазда рекъон.

Изложениялъул ва сочинениялъул магIнаялъе къимат кьолелъул, кьочIое росула:

а) кьураб темаялдаса кьуричIолъи ва гьеб тема рагьиялъул щвалде щвей;

б) магIнаялъулъ гъалатI биччачIого, гIатIидго хъвай, хIужжаби битIун рихьизари;

в) хадуб-цебе рекъон бачIин (хъвараб яги ургъараб планалда рекъон хIасил кьун букIин).

Изложениялъул (сочинениялъул) хIасил магIнаялда хъван бажари бараб буго калам гIуцIизе цIалдохъанасул бугеб лъаялда, ругьунлъиялда. ЛъикIаблъун рикIкIуна бечедаб, мухIканаб, сипатияб калам. Гьединлъидал къимат кьолелъул, хIисабалде босула:

1. РагIулаб бечелъиги батIи-батIиял тайпабазул предложе­нияздаса пайда босиги.

2. Каламалъул мухIканлъи.

3. Изложениялъул (сочинениялъул) мацI магIнаялда рекъараб, бечедаб букIин.

Калам гIуцIиялъул рахъалъ цIалдохъабаздаса гьабулеб тIалаб букIине ккола гьезул гIелалда ва гьезие грамматикаялдаса щвараб лъаялда рекъараб.

ЗагIипаблъун рикIкIуна мукъсанабго лексикаялъул, цого тайпаялъул предложенияздаса данде гьабураб калам. Гьеб букIуна жидеда гьоркьоб чIимигIаб гурони хурхен гьечIел, къокъал, цого тайпаялъул предложенияздаса гIуцIараб хабар. Текст биххун бугин ккола къотI-къотIараб къокъал жугьабазде. Гьединаб тексталда жаниб, хIажат гьечIого, такрарлъула цого рагIаби. Гьез чIезабула текст тIубанго биххун инчIого.

Каламалъул мухIканлъи бараб буго магIнаялда рекъарал рагIаби ва жугьаби тIаса рищизе цIалдохъанасул бажариялдаги гьел рагIабазул кьучIалда якъинго пикру къватIибе кьолел предложениял гIуцIизе ва дандразе лъаялдаги.

Тексталъул мацI магIнаялда рекъараб, сипатияб букIин бараб буго жиндир каламалъ тIубазе кколеб мурад бичIчIун, хъвалев чияс рагIаби ва жугьаби тIасарищиялда ва эркенго гьел хIалтIизаризе бажариялда. Масала, гIелмияб мацIалъе хасиятал терминалги, предложениязул гIуцIиги, сверелалги гъорлъе рачани, художествияб тексталъул калам яги гIадатияб гара-чIвариялъул мацI бакIлъула, гьелъул нур суна, бичIчIизе захIмалъула, гьединго художествиял асаразе хасиятал эпитетал. метафорал ва гь.ц. рекъон кколаро гIелмияб яги документазулаб мацIалъе. Гьелъ каламалъул магIнаялъе ва сипаталъе жагъаллъи ккезабула, гIунгутIабазде рачуна. Каламалъул сакъат, гIунгутIи борцуна загьир гьабулеб пикруялъул роцIеналде ва хIабургъиналде балагьун. Каламалъул гIунгутIи тIатуна тексталда жаниб. Гьениб гурони рагIулъ яги каламалъулъ ккараб сакъат батизе кIоларо. РагIи ва рагIул дандрай рекъон ккун бугищали хал гьабула предложениялда жаниб, предложениязул дуруслъи борцуна харбилъ рекъеялде балагьун.

ЦIалдохъабазул хIалтIабазе къимат кьолелъул, хIисабалде росула калам гIуцIиялъулъ риччарал гьадинал гIунгутIаби:

1. Жиндир магIнаялда данде кколареб бакIалда рагIи хIалтIизаби. Масала, Мусада бихьана бахьинаб машина бачIунеб.

2. РагIабазул дандраязулъ дандеккунгутIи: хераб росу (басрияб, некIсияб), басрияб чу ва гь.ц.

3. ТIокIлъиялъе кколеб рагIи хIалтIизаби: херал харабаз, гIолохъанал гIолилазе насихIат цIалана. ЧIунтараб чIвадниб мичIчI бижана.

4. Цого рагIи такрар гьаби. Нижеда рохьоб бихьана залимаб ци. Гьеб циялдаса хIинкъун, ясал лъутана. Васал ахIтIедал, гьеб ци лъутун ана... Авараз жидее гьабураб зулму, гьелда данде жидецаго гьабураб къеркьей мацIалдалъун бихьизабула.

5. ХIажат гьечIого, диалектиял (бакIалъул) рагIаби хIалтIизари. На зоралда зузудана. Эбелалъ гIарац, кудари босизе, битIана.

Грамматикаялъул аслиял нормабиги цIунун гIуцIараб калам рикIкIуна битIараблъун. Грамматикиял нормаби абуни, рихьизарун руго рагIи лъугьиналъул, хисиялъул ва дандбаялъул, предложениял гIуцIиялъул къагIидабазулъ. Гьединлъидал цIалдохъабазул хIалтIабазе къимат кьолелъул, хIисабалде росула гьадинал грамматикиял гъалатIал:

1. РагIи лъугьинабулаго ккараб гъалатI: гамачIрукъ (ганчIирукъ), кьурдихъан (кьурдухъаи), лъаббокIон, (лъабокIон), чIегIер кару (чIегIеркару), квер бакъи (квербакъи).

2. РагIул форма лъугьинабулаго ккараб гъалатI: гъоздахъа (гъозухъ), бацIиде данде (бацIида данде), гIансал (гIунсби), ракьаби (рукьби).

3. Рекьонккеяльулъ биччараб гъалатI: РагIулеб букIана рокьулел бакънал, Лъимал рачIун рукIана дида хадуб. Нижее бихьана берцинаб хIинчI.

4. Глаголазул заманалъулаб тартиб цIуничIолъи: Инсуца ахикь гъветI чIана ва лъалъалеб буго. ЦIад бана ва нур чIун буго.

5. Деепричастияб сверел мекъи хIалтIизаби: ТIохде вахунаго, малидул гIучI бекана.

6. Жубараб предложение мекъи гIуцIи: Автобусги бачIун буго, нилъ рилълъун лъикI. МагIарде щолеб мехалъ, бакъ тIерхьана.

7. БитIарабги хъвалсарабги калам жуба-гъубазаби: Расулил инсуца абуна дун шагьаралде щвезе вугилан. (Жив абизе кколаан).

Рехсарал гъалатIалги риччачIого, калам битIун гIуцIиялъ бихьизабула цIалдохъанасда грамматика лъикI лъалеб ва мацIалъул законаздаса пайда босизе бажарулеб букIин.


V – IX КЛАССАЗДА АВАР МАЦIАЛЪЕ КЪИМАТАЛ

ЛЪЕЗЕ ЧIЕЗАРУРАЛ НОРМАБИ

1. КIалзул жавабазе къимат кьолеб куц

Гьикъи ккола цIалдохъабазул лъай борцунеб цо къагIида. ЦIалдохъанасул жавабалъе къимат кьолелъул, хIисабалде босула:

а) жаваб битIараб ва тIубараб букIин;

б) малъараб материал лъаялъул даража;

в) жавабияб калам битIун гIуцIизе бажари;

ЦIалдохъанас гIатIидго кьолеб жаваб букIине ккола магIнаялъул рахъалъ хадуб-цебе рекъонккараб, цIехолеб тема рагьулеб. Гьелъ бихьизабизе ккола мухIканго определение кьезе ва гьеб кьучIаблъун гьарулел чIванкъотIарал мисалал рачине бажарулеб куц. Масала, гьесда тIадаб буго учителасул тIадкъаялда рекъон кинал рукIаниги грамматикиял гIаламатал ратизе, предложениялда (тексталда) ругел грамматикиял формабазе баян кьезе, теориялдаса, малъарал баяназде мугъги чIван, пикру кьучIаб букIин чIезабизе. Гьел шартIалги хIисабалде росун, кIалзул жавабазе къимат «лъезе ккола гьал нормабазда рекъон:

«5» к ъ и м а т лъола, мухIканго, гIураб гъварилъиялда малъараб материал цIалдохъанас бицунеб ва мацIалъул гIелмиял баяназе битIараб определение кьолеб бугони, гьединго цIехолеб материал тIокIкIун лъалеб ва, гьелдаса пайдаги босун, т!ехьалда ругел гурелги, жинцаго ургъарал мисалаздалъун жавабияб пикру кьучIаблъун гьабизе кIванани ва гьеб битIараб литературияб мацIалъ, хадуб-цебе рекъезабун, бицине бажарани.

«4» к ъ и м а т лъола щуйил къиматалъе мустахIикъаб, амма магIнаялъулъ яги хадуб-цебе рекъон бачIиналъулъ, 1–2 гьалатI яги бицадулъ 1–2 сакъат ккараб жавабалъе.

«3» к ъ и м а т лъола цIехолеб материал аслияб куцалъ цIалдохъанасда бичIчIун ва лъан букIин бихьизабулеб, амма, определение кьолаго яги битIунхъваялъул къагIида бицунаго, гIунгутIаби риччараб, тIубараб мухIканлъи гьечIеб; жиндирго мисалалги рачун, гIураб гъварилъиялда пикру кьучIаблъун гьабизе кIвечIеб, бицалъги ва хадуб-цебе рекъонккеялъулъги гъалатIал тIатараб жавабалъе.

«3» къиматалъ бихьизабула хадуб бачIунеб материал бичIчIизе гIураб даражаялъул лъай цIалдохъанасул букIин.

«2» к ъ и м а т лъола малъараб материалалъул цIикIкIунисеб бутIа цIалдохъанасда лъалеб батичIони, определение кьолелъул, битIунхъваялъул къагIида бицунелъул, гьезул магIна хисулел гъалатIал риччани, бакI-бакIалде кIанцIун, бигъа-бетизабун бицунеб бугони. «2» къиматалъ чIезабула хадуб бачIунеб материал бичIчIизе гIураб лъай цIалдохъанасе щун гьечIолъи.

«1» к ъ и м а т лъола цIалдохъанасул жавабалдасан тIолабго малъараб материалалдасан гьесда бичIчIараб ва лъараб жо гьечIолъи бихьулеб бугони.

ЦIалдохъанасе «5», «4», «3» к ъ и м а т лъезе бегьула, лъай борцине цеве вахъинавураб мехалъ гуребги, тIолабго дарсил заманалъ гьес битIун кьурал жавабазухъги щвараб теориялъул лъаялдаса пайда босизе бажарулеб букIин баянлъидалги.
2. Диктантазе къимат лъолеб куц

Диктанталъе босизе лъикIаб буго цого магIнаялъул хабарияб текст. Гьеб букIине ккола цIалдохъабазда бигьаго хIасил бичIчIулеб, бацIцIадаб литературияб мацIалда хъвараб асар яги гьелъул санагIатаб цо бутIа. Диктанталъул букIине кколеб кIодолъи (рагIабазул къадар) кьун буго таблицаялда.

Цо пуланаб темаялда тIасан тIобитIулеб контролияб диктан­талъе босизе ккола гьеб темаялда малъарал битIунхъваялъул ва лъалхъул ишараби лъеялъул къагIидабазда хурхараб 2–3 мисал гъорлъ бугеб текст. Цебеккун гьеб классалда малъарал битIунхъваялъул аслиял къагIидабазда тIасанги 2–3 орфограмма (битIун хъвазе кколел рагIул бутIаби, хIарпал) кьезе ккела. Цере­сел классазда малъаралги дандекъан, кинабниги битIунхъвазе ва лъалхъул ишараби лъезе кколеб бакI цо диктанталда жаниб цIикIкIине бегьуларо гьаб къадаралдаса:

Класс


Орфограммаби (битIун хъвазе кколел рагIаби)


Лъалхъул ишараби


V

VI

VII



VIII

IX


10

14

18



20

20


2-3

3-4


4-5

10

15


ХIасилалъул диктанталъул тексталда гъорлъе рачине бегьу­ларо, 2–3 дарсиданиги тIад хIалтIун, гIураб къадаралда щулалъизаричIел цIималъарал орфограммал.

ТIоцебесеб четверть лъугIизегIан, диктантазул кIодолъи букIина цебесеб классалъул роцада.

Цо хасаб тема лъималазда лъан бугищали хал гьабизе тIобитIулеб диктанталда рукIина гьеб темаялда малъулел аслиял орфограммал яги лъалхъул ишараби, гьединго цебеккун цIалдохъабазе щвараб лъаялъул щулалъи борцунеб материалги.

Бащадаб лъагIалил ва лъагIалил ахиралда тIоритIула малъанщинал темабазда тIасан хIасилалъул диктантал. Гьез борцуна цIалдохъабазе щвараб лъай.

Диктанталъул хал гьабулелъул, ритIизарула, амма къимата­лъе рикIкIунаро битIунхъваялъул ва лъалхъул ишараби лъея­лъулъ риччарал гьадинал гъалатIал:

1. Школалда малъуларел битIунхъваялъул кьагIидаби цIуничIолъиялъ ккарал.

2. Жеги малъичIел къагIидабазда тIасан ккарал.

3. БитIунхъваялъул хасал къагIидаби гьечIел рагIабалъ ккарал

4. Авторас жиндиего бокьухъе лъурал лъалхъул ишараби цIуничIолъиялъ ккарал.

5. РагIи бикьун цIияб мухъиде босиялъулъ ккарал.

РикIкIинчIого ритIизарун тола абулареб къагIидаялъ рагIул гьаркьилаб халип хисизабулел, цIалдохъанасда жидер битIунхъвай лъалел рагIабазулъ ккарал гъалатIал: сасулъ (салулъ), рокьоса (рокъоса), бацIицIа (бацIица).

Диктантазе къимат лъолелъул, гьединго хIисабалде боси­чIого гIоларо гъалатIазул кIодолъи-гьитIинлъи. БитIунхъваялде рагIад рехизабуларел гьитIинал гьалатIал хIисабалде росула ва кIиго гьитIинаб гъалатI къиматалъе цо гъалатIалъул бакIалда рикIкIуна.

ГьитIиналлъун рикIкIуна гьадинал гъалатIал: 1) битIунхъвая­лъул къагIидабазе мутIигIлъуларел рагIабазулъ ккарал; 2) журарал хасал цIаразулъ, гьединго цогидал миллатазул хасал цIарал хъвалелъул ккарал; 3) гIадин, гIадаб, гIоло абурал рагIаби рекIун хъвай, чIванкъотIун, берчIвана гIадал глаголал кIиго рагIудалъун хъвай; 4) цо лъалхъул ишараялъул бакIалда цогияб лъей; 5) геминатал рагIулеб къагIидаялъ хъван рати: ссан, сси, чIчIана, ссудана, реххана, яццалъ ва гь.ц.; 6) хадур-цере лъезе кколел лъалхъул ишарабазул цояб гьоркьоб биччай яги гьелъул тартиб цIуничIолъи.

ХIасилалъул (контролияб) диктанталда 5-ялдаса цIикIкIун хъвавулъ мекъи ккараб бакI битIизабун батани, цо къадаралъ къимат гIодобе бачуна, амма гьелъие гIоло цIалдохъанасе къадараб къимат («2») лъезе бегьуларо. Гьединго «5» къимат лъоларо лъабго ва цIикIкIунги битIизабураб бакI бугони. Гьел рахъалги (шартIалги) хIисабалде росун, диктанталъе къиматал лъола гьал нормабазда рекъон:

«5» к ъ и м а т лъола гъалатI гьечIеб хIалтIуе. Гьеб къимат лъолеб диктанталда букIине бегьула битIунхъваялъулъ биччараб I сакъат (гьитIинаб гъалатI) яги лъалхъул ишараби лъеялъулъ ккараб гIунгутIи.

«4» к ъ и м а т лъола битIунхъваялъулъ 2 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 2 гъалатI бугеб, яги битIунхъваялъулъ 1, лъалхъул ишарабазулъ 3, яги битIунхъваялъулъ цониги гъалатIги гьечIеб, лъалхъул ишарабазулъ 4 гъалатI биччараб диктанталъе.

«4» к ъ и м а т лъезе бегьула битIунхъваялъулъ цого тайпаялъул 3 гъалатI ккун батаниги.

«3» к ъ и м а т лъола битIунхъваялъулъ 4 ва лъалхъул ишараби лъеялъул 4 гъалатI батараб диктанталъе, яги битIунхъваялъулъ 3 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 5, яги битIунхъваялъулъ цониги гъалатI гьечIеб, лъалхъул ишараби лъеялъулъ 7 гъалатI ккараб хIалтIуе.

V классалда «3» къимат лъезе бегьула битIунхъваялъулъ 5 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 4 гъалатI бугеб диктанталъе. Гьединго «3» къимат лъезе биччала битIунхъваялъулъ 6 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 3 гъалатI бугони.

«2» к ъ и м а т лъола битIунхъваялъулъ 6 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 8, яги битIунхъваялъулъ 5 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 9, яги битIунхъваялъулъ 8 ва лъалхъул ишараби лъеялъулъ 6 гъалатI биччараб диктанталъе.

«1» к ъ и м а т лъола кIийилаб къиматалъе рихьизарураздаса цIикIкIун гъалатIал ругеб диктанталъе.

Диктанталъе къимат лъезе гъалатIал рикIкIунеб чанго батIияб къагIида бихьизабун буго. Амма щибаб къиматалъе гъалатIазул гIурхъи чIезабун буго. «4» къиматалъе гьединаб гIурхъилъун ккола битIунхъваялъул 2 гъалатI, «3» къиматалъе 4 битIунхъваялъул гъалатI, (V классалъе битIунхъваялъул 5 гъалатI), «2» къиматалъе 7 битIунхъваялъул гъалатI. Гьеб чIезабураб гIорхъодаса гъалатIазул къадар тIаде ани, рехсарал къиматал лъезе бегьуларо.

Диктанталда тIадеги грамматикаялъул, битIунхъваялъул, лексикаялъул тIадкъаял кьураб хIасилалъул (контролияб) хIалтIуе кIиго къимат лъола: цояб – диктанталъе, кIиабилеб – тIадкъаял тIураялъе.



Сподели с приятели:
1   2   3   4




©obuch.info 2024
отнасят до администрацията

    Начална страница