Рабочая программа по родной литературе для 11 класса 2014-2015 учебный год программаялъе баян

«Дылымская гимназия имени Махмуда Салимгереева»

Согласовано Утверждено

зам. директора Директор МКОУ ДГ

«___»_______ 2014г.

от «30» августа 2014г.

Гаджиева Ж.А. З.С. Темирбулатова

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

по родной литературе для 11 класса

2014-2015 учебный год

Гьединлъидал школалда малъизе т1аса рищун руго ц1алдохъабазе мустах1икъал, маг1наялъул ва мац1алъул рахъалъ щвалде щварал авар литератураялъул ва вацлъиялъул миллатазул цо-цо асарал. Гьезда т1ад х1алт1улаго, лъималазда лъазе ккола художествиял асаразул анализ гьабизе, гьезие бит1араб къимат кьезе ва адабияб теориялъул к1вар бугел баяназдаса пайда босизе, гьелдаго цадахъ гьезие рагьизе ккола художествияб каламалъул пасих1лъи ва гъварилъи.

Раг1ул устарлъиялъул асарал малъи ккола адабияб курсалъул аслияб рахълъун.

Малъиялъул мурадлъун ккола раг1ул устарлъиялда лъимал хадур гъезари, камилал художествиял асаразда гъорлъе раккизе ругьун гьари, пасих1аб сипатияб каламалъул тату лъаялде гьел рачин, гьелъул кьуч1алда асаразулъ рихьизарурал обществиял гъоркьорлъабаздалъун, г1адамазул г1амал-хасиятаздалъун авторасе абизе ва бихьизабизе бокьараб аслияб пикру рагьиялде ва бич1ч1иялде рач1ин.

Адабияб курсалда жаниб хасаб бак1 ккола Ват1ан хиралъиялъул. миллатазда гьоркьоб гьудуллъи кквеялъул, дунялалъулго зах1мат-халкъалъул мурадал ц1униялъул асар ц1алдохъабалъ куцаялъ.

Адабияталъул дарсаз лъимал т1амула миллатазул адаб-х1урмат гьабизе, миллатазда гьоркьоб гьудуллъи, вацлъи бищун къиматаб бечелъи х1исабадда къабул гьабизе. Гьеб мурадалъе г1оло ц1алдохъабаз лъай-хъвай гьабула цогидал миллатазул литерагураялдаса авар мац1алде руссинарурал лъик1ал асаразулгун.

Гьеб программаялъул аслияб т1алаб: литератураялде лъималазул рокьи базаби; чвахун ва пасих1го ц1алиялъул бажари камиллъизаби; малъулел асаразул гъварилъуде раккизе ва аслияб пикруялда (идеялда) хадур гъезе к1везелъун, анализалъе авалияб роцада лъимал ругьун гьари, т1ахьал ц1ализе гъира-шавкъ бижизаби.

Щибаб классалъул курс г1уц1ун буго тарихиябгун тематикияб тартибги ц1унун. Гьелъ рес кьола лъималазул лъай г1амлъизабизе, литературиял асаразда кколел лъугьа-бахъинал ч1ванкъот1араб тарихияб заманалда хурхарал рук1ин ц1алдохъабазда бич1ч1изабизе, ва гьезда бихьизабизе гьел асаразда жаниб бат1и-бат1ияб тарихияб заманалъул г1адамазул г1умруги г1амал-хасиятги ва рук1а-рахъинги гвангъун цебеч1езабун бук1ин; гьелдаго цадахъ лъималазе рагьула жакъасеб къоялдаги гьел малъулел асаразул бугеб к1вар: гьанжесеб г1умруялъе бит1араб къимат кьун бажаруларо, аралда данде кквеч1ого.

Щибаб классалъул программаялда кьун буго к1алзул ва хъвавул калам цебет1езабизелъун т1орит1изе кколел х1алт1абазул къадар.

Гьел х1алт1аби щулаго рухьарал руго адабиял асарал малъиялда. Гьединлъидал лъималги ругьунлъула сипатияб каламалде, поэтазул, хъвадарухъабазул пасих1аб мац1алде, раг1аби дандразе, хабар г1уц1изе, маг1наялда рекъараб форма батизе, жидерго пикру къокъго ва баянго загьир гьабизе. Гьелдалъун асаразул анализ гьабизеги, гьезие къимат кьезеги ц1алдалдохъабазул бажари борхула.

Программаялда ч1езабун буго, адабияталъул курс малъулаго,
лъималазе щвезе кколеб лъаялъул ва лъугьине кколеб бажариялъул
мух1канаб г1урхъи-рахъ. Лъазе ккола малъулел асаразул х1асил бицине,
щибаб классалъул программаялда кьурал литерагурияб теория-
лъул баяназдаса г1ат1идго пайда босизе, программаялъ т1адаллъун
гьарурал текстал рек1ехъе ц1ализе.

Ругьунлъиялъулгун бажариялъул т1алабал к1ийиде рикьун рихьизарун руго:

1. Асаралъул анализ гьабун ва гьелъие къимат кьун бажари;

2. Калам г1уц1ун бажари.

Программаялда бихьизабун буго щибаб художествияб асар малъизе бикьун кьураб ц1алул заман. Ц1алдохъабазул къадаралде, лъаялде ва гьезулгун классалда х1алт1и гьабизе ругел шарт1азде балагьун, яги методикияб рахъалъ чара гьеч1еблъуы бихьулеб бугони, учителасул ихтияр буго, цо-цо темаялъе кьурал саг1тазул къадар, жиндаго лъик1аблъун бихьараб къаг1идаялъ, хисизабизе.

Адабияталъул дарсазда цадахъго г1ат1идго бачине ккола класстун къват1исеб х1алт1иги: адабияб кружок, ц1аларал т1ахьазда т1асан бах1сал-конференциял т1орит1и, литературиял х1аял, пасих1го куч1дул, харбал ц1алиялъул къецал, концертазде, киноялде, театралде цадахъ ин ва бихьаралда т1асан гара-ч1вари г1уц1и, поэтазул, хъвадарухъабазул бак1азде сапарал гьари, литературиял музеязде щвей, халкъияб к1алзул гьунаразул асарал рак1ари г1адал тадбирал.

уроков родной литературы

учитель – Усаматова М.Ш.

количество часов на первое полугодие – 33ч.

всего – 68ч.; в неделю – 2 ч..

плановых контрольных уроков – 1ч.

тестовых контрольных уроков – 2ч.

административных контрольных уроков -

Планирование составлено на основе : Программа. Авар адабият V-XI кл.

/Махачкала, Дагучпедгиз, 1993г./

Учебник-хрестоматия. Дагъистаналъул адабият.

Хайбулаев С.М., Гамзатов А.Г., Дагучпедгиз.

Издательство НИИ педагогики. 2004г.

Дополнительная литература: Изучение поэтических и прозаических произведений

М.А.Расулов. Махачкала. Дагучпедгиз. 1990г.

Асарал малъизе — 55 саг1ат.

Калам цебет1езабиялъе — 8 саг1ат.

Класстун къват1исеб ц1али бачине — 5 саг1ат.

Дагьистаналъул миллатазда ц1ияб pyxl лъезе, канаб ч!аголъиялъул нухде лъутьине, жагьиллъиялдаса рорч1изе К1удияб Октябралъул революциялъул к1вар. Социалияб гьумер хисиялъе халкъалъул г1умруялда культурияб революция т1обит1изе гьелъ рагьарал нухал.

Миллияб литература социалистияб реализмалъул нухде лъугьине гьел лъугьа-бахъиназ рагьараб каву.

Хъвадарухъаби ва поэтал данде рак1ари ва гьезул т1алаб-агъаз гьаби. Республикаялда хъвадарухъабазул Союз г1уц1и, халкъиял поэтазулгун гьабураб х1алт1и.

Дагьистаналъул литературиял къуватал щулалъиялъе, г1еялъе А.М.Горькил квербакъи. Дагьистаналъул хъвадарухъабазул т1оцебесеб съезд. Хъвадарухъабазул т1олгосоюзалъул съездалда Дагьис­таналъул делегациялъ г1ахьаллъи гьаби ва гьелъул к1вар.

Дагьистаналъул миллатазул литератураялъул цоцадехун хурхен ва идейнияб г1агарлъи. Дагьистаналда хабариял ва драмалъул асарал раккиялъе ва церет1еялъе гlypyc литератураялъул ккараб сабаб. (Э. Капиев «Поэт», М. Хуршилов «Сулахъалъ нуг1лъи гьабула». 3. Х1ажиев «Къиямасеб къо», «Х1аскъил ва Шамил», Ражаб Дин-Мух1амаев «Хъабчилъ бах1арзал», Рабадан Нуров «Зулму», «Г1айшат г1адатазул квач1икь», «Къват1ив ч1вазавурав щайих», Алим-Паша Салавагов «Баг1арал партизанал», «Айгъази», М. Чаринов «Х1абибат ва Х1ажияв», «Шумайсат», «Шагалай».)

Дагъистаналъул советияб литератураялъе кьуч1 лъурал раг1ул устарзаби: Сулейман Стальский, Ц1адаса Х1амзат, Заид Х1ажиев, Эффенди Капиев, Абут1алиб Гъапуров, Рабадан Нуров, Г1абдула Мух1амадов, Гъазияв Г1али, Абулмуслим Жафаров, Аткъай Аджаматов, Г1азиз Иминагъаев.

Революциялъул нухда ц1ияб ч1аголъи г1уц1и, социалистияб Ват1ан ц1унизе, бец1ал г1адатаздаса рорч1изе, ц1ияб г1умру г1уц1улезул

жигарчилъи - гьел соназул Дагьистаналъул литератураялъул аслияб тема.

Дагьистаналдаги социализм бергьин, гьелъул х1асилалда советияб миллияб литература цебет1ей.

Граждан рагъазул темаялда хъварал асарал. (М. Хуршилов «Сулахъалъ нуг1лъи гьабула», Алим-Паша Салаватов «Баг1арал партизанал», Ражаб Дин-Мух1амаев «Хъабчилъ бах1арзал», Аяв Акавов «Аздагьо ч1вараб г1ужрукъ»).

Х1алт1ухъабазул класс бижиялъул ва ц1убаялъул х1акъалъулъ асарал. (П. Фатах1ов «Ударник Х1асан»).

Дагьистаналъул миллатазул поэзия цебет1ей ва т1егьай: Хурюгалдаса Т1агьирил («Ахакь», «Зодил багьадур», «Ахты», «Дие херлъизе заман гьеч1о»); Багьавудин Астемировасул («Пири», «Баг1араб рогьел», «Милъиршодул кеч1», «Баг1арав парти­зан»); Гъазияв Г1алил («Хъах1аб канлъи ва баг1араб канлъи», «Рахьибай»); Наби Ханмурзаевасул («Чирмакъолол г1арза»); Г1абдул-Вагьаб Сулеймановасул («Дун щив?», «Жакъа»); М.Чариновасул («Инсул Ват1ан», «Эркенлъи», «Г1олилазде», «Наг1ана»); Багьавудин Митаровасул («Дур сурат», «Балагье, гьудул-заби») творчество.

Литературияб теория. Дагьистаналъул литератураялъул мисалалда советияб г1емермиллатазулаб литератураялъул х1акъалъулъ баян г1ат1ид гьаби.

Сулейман Стальский. «Бечедал чиновниказде», «Маллаязде»,

«Эркенлъи», «Октябралъул революция», «Х1алт1ухъан»,

«Нилъер къуват», «Комсомол». (5 саг1ат)

Лезгиязул советияб литератураялъе кьуч1 лъурав шаг1ир — Сулейман Стальский. Поэтасул г1умру (цебеккун малъараб жиндирго х1акъалъулъ хабарги гъорлъе бачун). Бакуялъул нартихъабазулгун хурхен. Куч1дул гьаризе байбихьараб куц. Цересел т1адчаг1и ва рух1аниял куч1дузулъ каки. («Бегавуласде» — (малъараб), «Бечедал чиновниказде», «Маллаязде»).

Революциялъул ва эркенлъиялъул темаялда хъварал куч1дул («Эркенлъи», «Октябралъул революция»).

Социалистиял г1уц1арухъабазул х1акъалъулъ куч1дул («Х1алт1ухъан», «Нилъер къуват», «Комсомол»).

Лезгиязул советияб литература цебет1еялъе Сулейманил асаразул к1вар.

М.Горькица поэтасе кьураб къимат.

Ц1адаса Х1амзат. «Г1исинил гьвел кеч1», «Советазде щал рищизе

кколел?», «Х1амабагьадурлъи», «Маг1арул росабазда дандеккун,

Москваялъул г1унгут1аби». (5 caг1ат).

Ц1адаса Х1амзат — аваразул советияб литератураялъе кьуч1 лъурав раг1ул устар. Г1умру ва творчество.

Революциялда цересел асарал. (Анализалъе росила цереккун малъа-рал «Ашбазалде», «Дибирги Г1анхвараги», «Г1акдал кеч1» ва гь.ц.).

Поэтасул асаразул тематикаялъул ц1илъи ва героязул хаслъи.

Ц1адаса Х1амзат — к1удияв сатирик. Революцияб нухда ц1ияб ч1аголъи г1уц1изе квалквал гьабулебщинаб поэтас г1ужие гъей. «Г1адатазул жул», «Маг1арул мискинзабазде», «Х1ама багьадурлъи», «Багъизе гьве хьихьи», «Эбел, яс ва базарган», «Гьидерил г1адат».

Поэтасул политикияб лирика ва гьелъул хаслъи. «Барка».

Ц1адаса Х1амзатил рагьул куч1дузулъ Ват1ан хиралъиялъул асар. «Къисас» абураб т!ехь. («Рахъа дида хадур» — (малъараб), «Г1емер лъадахъ ани», «Дунял гьаргьадулеб», «Гьит1инай Пат1иде»).

Х1амзатил драматургия. («Айдимер ва Умайгьанат» — (малъараб). «Хьитазул устар» — (класстун къват1ибехун ц1алараб).

Х1акъикъияб лъугьа-бахъинги кьоч1ое босун, х1акъикъиял г1адамазул ц1аралги рехсон, жамг1иял г1узраби понц1он рихьизари.

Халкъалда раг1изабун, къват1ибе бахъараб т1оцебесеб к1иябго кеч1алъ («Г1алибегил гьве» ва «Г1исинил гьвел кеч1») аваразул к1удияв шаг1ир вахъун вук1иналъе нут1лъи гьабула гьвел бет1ергьанас автор чанц1улго судалде кьеялъ. Мац1алъул бечелъи, роц1ин, пасих1лъи, метафоразул, дандекквеязул кутак.

«Советазде щал рищизе кколел?» абураб кеч1 халкъалъе рит1ухълъиялъул нухбихьизабилъун бук1ин. Гьанжесеб г1умруялда гьелъул к1вар. Х1амзатил г1акълу г1адахъбосич1олъиялъ кьолел кьог1ал х1асилал.

«Х1амабагьадурлъи». Г1иси-бикъинаб, гьадингояб жоги к1одо гьабун, ццин балъаргъиналъ ва гьелъие бокьараб гьабиялъ, г1антаб

ч1ух1иги кьолон, кьалде лъугьиналъ балагьалде ц1алеб куц. «Г1акълу — цебе, ццин — нахъе», — ян абураб халкъияб кициялъул сан гьабич1олъиялъ кьолеб х1асил ва Х1амзатил насих1ат.

«Москваялъул г1унгут1аби» — какун бецциялъул гвангъараб мисал, Х1амзатил юморалъул хаслъиялъул нуг1.

Х1амзатил юморалъул (махсараялъул) хаслъи, мац1алъул пасих1лъи, бег1ерлъи, г1адатлъи.

Аваразул советияб литература ва культура г1уц1иялъулъ ва цебет1езабиялъулъ Ц1адаса Х1амзатица лъураб бут1а.

Литературияб теория. Социалистияб реализмалъул х1акъалъулъ баян г1ат1ид гьаби. Х1амзатил асаразулъ социалистияб реализм тасдикълъи.

Заид Х1ажиев. «Т1огъол маг1дан», «Тушманасе хвел», «Къебелъухъ», «Ч1агояб экран» (3 саг1ат)

Заид Х1ажиев аваразул советияб поэзиялъе кьуч1 лъуразул цояв ва авар мац1алда т1оцересел драмаялъул асаразул автор. Г1умруялъул ва творчествоялъул х1акъалъулъ къокъаб баян.

Ват1аналде Заид Х1ажиевас ах1арал куч!дул «Т1огьол маг1дан», «Тушманасе хвел», «Ц!ияб г1ел» — (цебеккун малъараб).

Поэтасул сатира. («Лъадаве щив инев?», «Цакьуги Циги» — (цереккун малъарал), «Ч1агояб экран»).

Поэзиялъул к1варалъул ва поэтасул борчалъул х1акъалъулъ пикраби («Къебелъухъ»).

Заид Х1ажиевасул коч1ол мац1алъул дуруслъи, пасих1лъи.

Рабадан Нуров — даргиязул литератураялда социалистияб реализмалъе кьуч1 лъурав раг1ул устар. Поэтасул г1умруялъул ва творчествоялъул х1акъалъулъ баян.

Р. Нуровасул политикияб лирика. («Дандч1вай», «Ват1ан теялдаса рак1 бух1арасул кагьат»).

Г1азиз Иминагъаевасул литературияб х1аракатчилъи. Нек1сиял г1адатал г1ужие гъезе, рух1аниязул рух1ияб хъарцинлъи, хъант1и къват1ир ч1вазаризе («Муллаги ясги»), революциялда цебе х1алт1ухъанасул бук1араб кьог1аб къисмат рагьизе («Нек1о х1алт1ухъанасул г1умру») поэтасул гьунар.

Г1умруялъул ва литературияб х1аракатчилъиялъул х1акъалъулъ къокъаб баян.

Дагъистаналъул миллияб литератураялъул хазина данде бак1аризе («Ганч1ида накъищал» абураб т1ехь), хъвадарухъаби куцазе Э. Капиевас бахъараб жигар.

«Поэт» абураб къисаялъул хаслъи — г1умруялъул рит1ухълъи. «Гуч» абураб бут1аялъул идея, образал.

Дагъистаналъул миллияб литература цебет1еялъулъ Э. Капиевас лъураб бут1а ва гьелъул к1вар.

Табасараназул советияб литератураялъе кьуч1 лъурав Абулмуслим Жафаровасул г1умруялъул ва творчествоялъул х1акъалъулъ къокъаб баян.

Эркенаб зах1маталъул, ц1ияб г1умруялъул г1уц1арухъанлъиялъул темаялда куч1дул, харбал, пьесаби хъвазе поэтасул бук1араб гьунар. «Куркьбал ругеб хъачагъ» (цебеккун малъараб «Сих1ираб ци» абулеб бут1аги дандекъан, анализ гьабила). «Ч1агоял рукъуларо» абураб поэмаялда рагъул тема рагьиялъул хаслъи. Асаралъул идея, образал.

1946-1990 соназда Дагъистаналъул миллияб адабият (обзор) (5 caг1ат)

Совет улкаялда социализм бергьин, гьелъул кьуч1алда Дагъиста­налъул миллатазул культурияб г1умру т1егьай, литература цебет1ей. Гьеб х1алуцараб г1уц1арухъанлъиялъул заман хъвадарухъабаз жидерго асаралъ бихьизаби. Къокъаб заманалда жаниб революцияб цебет1еялъул нухда халкъалъ росарал ч1ах1иял бергьенлъаби.

Дагъистаналъул хъвадарухъабазул II, III, IV, V съездал, миллияб литература цебет1еялъе гьезул к1вар.

Дагъистаналъул халкъазул литература цебет1еялъе миллиял мац1азда газетал ва журналал рахъизе байбихьи, гьелъул к1вар.

Дагъистаналъул миллияб литература халкъалъул г1умруялде

г1агарлъи, Ват1ан хиралъиялъул, рекъел ц1униялъул, социалистияб г1уц1арухъанлъиялъул, эркенаб зах1маталъул темаялда бат1и-бат1ияб тайпаялъул (жанралъул) асарал хъвай, гьезда жаниб советияв чиясул рух1ияб дуниялги зах1маталъул бергьенлъабиги рагьи.

Рагъул соназ Совет халкъалъ бихьизабураб бах1арчилъиялъул, гьунаразул х1акъалъулъ асарал. Гьезда жаниб рагьулаб борч т1убаялъул, миллатазда гьоркьоб гьудуллъи-вацлъи щулалъиялъул, Ват1ан хиралъиялъул тема г1ат1идго рагьи. Расул Х1амзатовасул «Россиялъул солдатал», «Вацасул хоб», Мух1амад Сулимановасул «Рагъул нухазда», Фазу Г1алиевалъул «18 их», М. Гъайирбековалъул «Рак1алъ ц1а г1олеб буго» Г1. Хачаловасул «Лъукъараб кеч1», Т. Таймасхановасул «Ралъдал багьадур», Мух1амад Атабаевасул «Бикьараб хвел».

Рагъул темаялда хъварал къисаби. М. Мух1амадовасул «Рик1к1адал муг1рузда», Т. Таймасхановасул «К1илк1азе биун т1ураб гулла».

Дагъистаналъул литератураялда жанир къисаби, романал ц1ик1к1ин ва гьезул тематикаялъул бечелъи. Ват1аналъе г1оло къеркьолаго ва х1алт1улаго, ц1ияб г1елалъул рух1ияб дунял бечелъулеб, сахаватаб г1амал-хасият лъадарулеб куц бихьизаби. Рагъулъ ва х1алт1улъ бергьенлъаби росараб куц гъваридго рагьи. (М.Сулимановасул «Огниялда», Манаф Шамхаловасул «Чирахъчай расалъуда», М. Мух1амадовасул «Къисас», «Бакъдасел», Къияс Меджидовасул «Хъах1аб расалъул тохтир»).

Ф.Г1алиевалъул кьиса «Кьолбол мугьру». Халкъалъ нахъа тараб революцияб нух художествиял асаралъ бихьизаби. Г1елалъ г1елалъухъе къеркьеялъул ва г1уц1арухъанлъиялъул бечедаб х1албихьи ирсалъе кьей. (Асадула Мух1амаевасул «Маг1арулай», М.-С. Ях1яевасул «Лъабго бакъ», Г1абасил Мах1амадил «Лъабц1ул гьавуна», Ах1мадхан Абу-Бакарил къисаби, Мух1амад-Расулил «Бертадаса хадуб»).

Лирикиял куч1дузул тематика г1ат1илъи. Т1абиг1ияб, политикияб лирика цебет1ей. Эркенаб зах1маталъул, г1адамазул рух1ияб бечелъиялъул, зах1маталъул инсанасул т1адег1анлъиялъул, Ват1аналде, халкъалде. ч1ужуг1аданалде бугеб рокьул бечелъиялъул ва гьварилъиялъул х1акъалъулъ куч1дул. Шагь-Г1амир Мурадовасул, Г1алирза Саг1идовасул, Ибрагьим Х1усеновасул, Юсуп Хаппалаевасул, Бадави Рамазановасул, Сулейман Рабадановасул, Газимбег Багандовасул, Рашид Рашидовасул, Анвар Аджиевасул, Мух1амад Атабаевасул, Г1абасил Мах1амадил, Г1умар-Х1ажи Шахтамановасул, Х1ажи Гъазимирзаевасул тlaca рищарал куч1дул. Умумуз нахъа тараб тарихияб нух художествиял асаразда лъун бихьизабиялъул мурад (Р. Х1амзатовасул «Хочбарги ханзабиги», «Кавказалъул къиса», М. Шамхаловасул «Буран»).

Поэтасул асаразул аслиял темаби: эбелаб ракь, х1асратаб рокьи, гlaгaраб халкъалъул кьисмат, дунялалъе рекъел, инсанасул рух1ияб бечелъи.

Халкъазул гьудуллъи, вацлъи к1одо гьабун ах1арал куч1дул («Цо рукъалъул лъимал», «К1удияв вац», «Вера Васильевна», «Маша»).

«Инсулгун гара-ч1вари» — поэтасул программияб асар. Поэзиялъул к1вар. шаг1ирасул борч, — кидаго т1екълъигун, мекъ-лъигун рагъда вук1ин.

Авторасул аслияб пикру рагьизе инсул каламалъул ва т1абиг1иял сипатазул к1вар.

Расулил лирикаялъул хаслъи, ц1илъи. Ц1иял тайпабаздалъун (жанрабаздалъун) миллияб адабият бечед гьаби.

«Хъулбузул х1акъалъулъ», «Гьудулзаби ц1уне», «Кеч1али щай­гурин, щибаб раг1иги...», «Дихъе рокьи бач1ана». Мац1алъул пасих1лъи, метафоразул бечелъи, маг1наялъул гъварилъи.

Ват1аналъул ва т1олабго дунялалъул къисматалъул т1алабалда хъварал асарал. Инсул т1алъиялъул ва т1олго дунялалъул шаг1ирин ц1ар кьеялье г1илла. «Г1умруялъул гьоко», «Руччабазул ч1инк1иллъи», «Концерт» г1адал асаразул тематика ва гьезул к1вар.

Расул Х1амзатовасул творчествоялъул ц1илъи. Поэт Пачалихъаялъулаб ва Ленинилаб премиябазе мустах1икълъи, Социалистияб Зах1маталъул Бах1арчи абураб ц1ар кьей.

Расулги г1ypyc литератураги.

Хъвадарухъанасул г1умруялъул ва творчествоялъул х1акъалъулъ къокъаб баян, «Даргиязул ясал».

Аваразул халкъияв хъвадарухъан Муса Мух1амадовасул г1умру ва литературияб х1аракатчилъи (къокъаб очерк). Цереккун малъарал асараздаса пайдаги босила анализалъе («К1удадал г1анса», «Инсул гьобол», «Манарша»).

Поэтасул г1умруялъул ва творчествоялъул х1акъалъулъ къокъаб баян.

Рагъдаса хадуб Аткъайил коч1олаб гьунар ц1убай. «Рит1уч1ил лълъурдул» абураб поэмаялъул идея ва аслиял образал.

Цереккун малъарал асараздаса пайдаги босун, поэтессаялъул г1умруялъул ва творчествоялъул х1акъалъулъ къокъаб очерк.

М. Митаровасул г1умру ва литературияб х1аракатчилъи. (Къокъаб баян).

Хъвадарухъанасул г1умру ва литературияб х1аракатчилъи (къокъаб баян).

Халкъазул гьудуллъи, лъик1ал миллиял г1адатал рихьизарулеб асар «Вас». Нек1сиял ва гьанжесел заралиял г1адатал ва г1адамазул квешал рахъал какизе хъвадарухъанасул махщел: Дербенталдаса Шимил х1акъалъулъ харбал, (цебеккун малъараб «Иццухъ дандч1вай» абураб хабарги цадахъ къала анализалъе).

№ п\п	Содержание	Формы, методы, приемы	Домашняя работа	Общее кол-во часов по разделу	Колич-во часов по теме	Примечание
1- полугодие
1.	1917-1945 соназда Дагъистаналъул советияб адабият (обзор)	1.Лекция (лит-ра ц1ияб нухде лъугьин, хъвадарухъабазул 1 съезд. Т1олго союзалъулаб 1-съезд.делегатал)	Драмиял асарал Эфенди К. «Поэт». «Сулахъалъ нуг1лъи гьабула» Хуршиловасул ц1ализе	4с.	1с.
2.	Дагъистаналда хабариял ва драмалъулал асарал раккиялъе г1урус литератураялъул к1вар. Совет.лит. кьуч1 лъурал раг1ул устарзаби.	1.Лекция (т1оцересел проз. хъварал асарал совет. поэзия . х1алт1ухъаб. класс бижи)	Ражаб Динмух1амаев «Хъабчилъ бах1арзал» «Ударник Х1асан» ц1ализе.		1с.
3.	Сулейман Стальский, Ц1.Х1амзат, Заид Х1ажиев, Эфф. Капиев, Абут1алиб Гъ.- совет.поэзиялъе кьуч1 лъурал раг1ул устарзаби.	2. Семинаралъулаб дарс. т1оцересел прозаикал. совет поэзия. х1алт1ухъ. класс бижи.	Абумуслим Жафаров, Аткай Аджаматов, Г1азиз Иминагъаев. твор-во лъазе.		1с.
4.	Дагъистаналъул миллатазул поэзия цебет1ей ва т1егьай.	1. Миллатазул поэтазул асарал ц1алун, анализал гьари.	Цо-цо асаразе сипатияб анализ.		1с.
5.	Сулейман Стальский «Бечедал чиновниказде»	1. Лекция (шаг1ирасул г1умру, творчество, миллаталъулаб литература цебет1еялъе к1вар) 2. «Бечедал чиновниказде» Г1адатаб гара-ч1вариялъулаб анализ.	Г1умруялъул х1акъалъулъ баян. Кеч1алъе анализ.	5с.	1с.
6.	С.Стальский «Маллаязде»	1. Кеч1 ц1алун, анализ гьабизе. 2. Анализалъул кьуч1алда аслияб пикру рагьиялде рач1ине.	Кеч1 ц1алун Суалазе жавабал гьаризе.		1с.
7.	С.Стальский. Эркенлъиялде, ц1ияб г1умруялде гьарурал асарал.	1. Семинаралъулаб дарс. Революциялъул ва эркенлъиялъул темаялда хъварал куч1дузе анализ.	Цо-цо кеч1 рек1ехъе лъазабизе.		1с.
8.	С.Стальскиясул социалистияб г1уц1арухъанлъиялде гьарурал куч1дул.	1. «Х1алт1ухъан», «Нилъер къуват», «Комсомол», куч1дул ц1алун, анализ гьабизе.	Ц1ализе, суалазе жавабал гьаризе.		1с.
9.	Лезгиязул литература цебет1еялъе Сулейман Стальскиясул асаразул к1вар.	1.Конференция. С.Стальский-Гомер ХХ века.	Сочинениялде х1адурлъизе.		1с.
10	Сочинение	«Эркенаб зах1мат-рух1ияб бечелъиялъул ицц», цере ц1аларал асаразул кьуч1алда.			1с.
11.	Тестовияб х1алт1и.				1с.
12.	Ц1адаса Х1амзат	1. Лекция (хъвадару-хъанасул г1умру, творчество, литер. х1аракат) Ц1.Х1амзат – ав. сов.лит. кьуч1 лъурав шаг1ир.	«Г1исинил гьвел кеч1», « Х1амабагьадурлъи», ц1ализе.	5с.	1с.
13.	Сатириял асарал	1. «Х1амабагьадурлъи» ролазде биххун ц1ализе. 2. Драматизация гьабизе.	«Г1исинил гьвел кеч1». Сипатияб анализ.		1с.
14.	Ц1. Х1амзатил революциялда цересел асарал	«Ашбазалде», «Дибирги г1анхвараги» - драматизация гьабила.	«Г1акдал кеч1». Сипатияб анализ.		1с.
15.	Поэтасул асаразул тематикиялъул ц1илъи Лит.терия. Юморалъе баян. Х1амзатил юморалъул хаслъи	1. «Г1адатазул жул» - (тарихияб баян). 2. «Эбел, яс ва базарган»- олязде биххун ц1ализе. 3. Г1адатаб гара-ч1вариялъулаб анализ гьабизе.	«Эбел, яс ва базарган» ц1ализе, аслияб пикруялда т1ад ургъизе.		1с.
16.	Ц1.Х1амзатил Драматургия Лит.теория. Соц.реализмалъул х1акъалъулъ баян г1ат1ид гьаби	1. «Балагьалъул гъамас» Ролязде биххун ц1ализе 2. Гара-ч1вариялъулаб анализ. 3. Драматизация гьабун, сценаялда лъезе х1адур гьаби.	«Балагьалъул гъамас» сценаялда лъезе х1адур гьаби. Аслияб пикру рагьи		1с.
17.	Сочинение «Эркенаб зах1мат – рух1ияб бечелъиялъул ицц»	Ц1.Х1амзатил асаразул кьуч1алда.			1с.
18.	Тестовияб х1алт1и	Ц1.Х1амзатил творчествоялда т1асан
19.	Класстун къват1иб ц1али	1. Салатавиялъул хъвадарухъабазул асарал.	Ц1ализе		1с.
20.	Класстун къват1иб ц1али	1. Шаг1иралъулгун дандч1вай (П.Гереева)	П.Гереевалъул асарал ц1ализе.		1с.
21.	Заид Х1ажиев «Т1огьол маг1дан», «Тушманасе хвел»	1. Цебераг1и. Авторасул г1умруялъул ва творчествоялъулгун лъай-хъвай. 2. Ват1аналде гьарурал асарал ц1алун, анализ гьабизе.	Куч1дул ц1ализе. Суалазе жавабал, эпитетал, метафорал ратизе.	3с.	1с.
22.	Заид Х1ажиевасул сатира	1. «Лъадаве щив инев», «Цакьуги циги», «Ч1агояб экран» - асарал ц1ализе. 2. Сипатияб анализ. 3. Драматизация.	«Цакьуги циги» - драматизация		1с.
23.	Заид Х1ажиев. Поэт ва поэзия.	1. Къебелъухъ. Пасих1го ц1ализе. Сипатияб анализ гьабизе. Анализалдалъун пикру рагьиялде рач1ине.	Сипатияб анализ гьабизе.		1с.
24.	Сочинение. Бицун.	Поэтасул борчалъул ва поэзиялъул к1варалъул х1акъалъулъ пикру гьабизе.
25.	Рабадан Нуров ва Г1азиз Иминагъаев	1. Лекция. Шаг1ирзабазул г1умру, творчество, литературияб х1аракатчилъи.	Асарал ц1ализе, анализалъе х1адурлъизе.	3с.	1с.
26.	Р.Нуровасул политикияб лирика.	1. «Дандч1вай», «Ват1ан теялдаса рак1 бух1арасул кагъат» - куч1дул ц1алун, анализ гьабун, аслияб пикру рагьиялде рач1ин.	Ц1ализе, пикру рагьизе.		1с.
27.	Г1азиз Иминагъаев «Муллаги ясги»	2. «Муллаги ясги» ролязде биххун ц1али. Сценаялда лъезе къач1ай. 2. Сипатияб анализ.	Кеч1 сценаялда лъезе къач1азе.		1с.
28.	Эфенди Капиев.	1. Лекция (г1умру, лит х1аракатчилъи, творчество). 2. Обзор «Ганч1ида накъищал», «Поэт».	«Поэт» - ц1ализе.	3с.	1с.
29.	Эфенди Капиев	«Гуч» - ц1ализе. 2. Драматизация гьабизе. 3. г1адатаб гара-ч1вариялдалъун анализ гьабизе.	«Гуч» - ц1ализе.		1с.
30.	Контролияб х1алт1и	I- полугодиялда щвараб лъаялъул хал гьаби.			1с.
31.	Класстун къват1исеб ц1али.	«Гьудуллъи журналалъе обзор.			1с.
32.	Абулмуслим Жафаров табасаран. сов.лит. кьуч1 лъурав хъвадарухъанасул г1умр. лит. х1акъ.баян.	Хъвадарухъанасул куч1дул, харбал, пьесаби. Лекция х1исабалда рицина.		3с.	1с.
33.	«Куркьбал ругеб хъачагъ»	«Вехьасул хабар» т1абиг1аталъул берцинлъи, гьеб ц1уни. Ц1ияб г1умр. г1уц1арухъанлъи – ид.пикру рагьила.	Ц1ализе.		1с.
34.	«Ч1агоял рукъуларо»	Идейно-тематикиябгун сипатияб анализ.	Сипатазда т1ад х1алт1изе.		1с.
35.	1946-1990 соназда Дагъистаналъул миллияб адабият.	Лекция. хъвадарухъабазул съездал. Лит-ра цебет1еялъе гьезул к1вар.	«18 их»- ц1ализе.	5с.	1с.
36.	Рагъул соназда сов. халкъалъ бихьизабураб бах1арчилъи.	Р.Х1амзатовасул «Вацасул хоб». М. Сулимановасул «Рагъул нухазда». Г1. Хачалов «Лъукъараб кеч1»	Т.Таймасхановасул «Ралъдал багьадур»		1с.
37.	М.Мух1амадов «Рик1к1адал муг1рузда». Т.Т. «К1илк1азе биун т1ураб гула»	Рагъул темаялда хъварал къисабазе анализ.	Идеягун-тематикияб анализ гьабизе.		1с.
38.	Ф.Г1алиева «Кьолбол мугьру»	Асаралъул содержаниялда т1ад х1алт1и аслияб пикру рагьи.	Сипатазда т1ад х1алт1и.		1с.
39.	Рагъда хадусел соназ лирикиял куч1дузул тематики г1ат1илъи. Ват1аналде, халкъалде, ч1ужуг1аданалде хъварал асарал.	Г1алирза Саг1идовасул, Г1умарх1ажи Шахтамановасул, Х1ажи Гъазимирзаевасул куч1дул ц1ализе анализ гьабизе.	Р.Х1амзатовасул «Хочбарги ханзабиги» ц1ализе.		1с.
40.	Расул Х1амзатов «Инсулгун гара-ч1вари».	Поэзиялъул к1вар поэтасул борч рагьун бугеб куц.	Рек1ехъе лъазаризе инсул раг1аби.	6с.	1с.
41.	Халкъалъул гьудуллъи-вацлъи к1одо гьабун хъварал асарал.	«К1удияв вац», «Хъулбузул х1акъалъулъ», «Васигат» - ц1алун идейно-темат. сипатияб анализ.	«Гьудулзаби ц1уне» рек1ехъе лъазабизе.		1с.
42.	Расул Х1амзатовасул лирикаялъул хаслъи-ц1илъи. Ц1иял жанраздалъун адабият бечед гьаби. Сонетал.	Философияб лирика. «Суд» - асар ц1алун, анализ.	«Руччабазул ч1инк1иллъи» - ц1ализе.		1с.
43.	Гражданияб ва т1абиг1ияб лирика.	Халкъалъул г1адамазул хьвада-ч1вадиялъул х1акъалъулъ пикр. хъварал асарал.	«Г1умруялъул гьоко». Сонетал лъазаризе.		1с.
44.	Инсул т1алъиялул ва т1олго дунялалъул шаг1ирилан ц1ар кьеялъе г1илла.	«Руччабазул ч1инк1иллъи» - сипат. идеябгун-тематикияб анализ.	Рек1ехъе лъазаризе Р.Х1амзатовасул т1абиг1. ругел асарал.		1с.
45.	Расул Х1амзатовги г1урус литератураги. Р.Х1амзатовги искусствоги.	Г1урус мац1алде Р.Х1. асар русин. переводчикал цо-цо асарал. Р.Х1. асаразда т1асан худ док. фильм, опера, балет.	Куч1дул лъазаризе. Сочинениялде х1адурлъизе.		1с.
46. 47.	Сочинение «Поэт ва поэзия». «Инсул т1алъиялъулги т1олго дунялалъулги шаг1ир»				2с.
48.	Ах1мадхан Абубакар. Литературияб г1умру ва творчество.	Лекция. Цере ц1аларал «Гьац1ул кьураби», «Даргиязул ясал». Анализ.		4с.	1с.
49.	«Даргиязул ясал» - авторас борхулеб суал.	Ясазул сипаталда т1ад х1алт1и	«Хъах1аб сайгак» ц1ализе.		1с.
50.	«Хъах1аб сайгак» - къисаялда борхулеб аслияб суал-т1абиг1ат ц1уни.	Аслиял образазда т1ад х1алт1и	Ц1ализе. Анализ гьабизе.		1с.
51.	Къисаялъул художествияб хаслъи. Жакъа къоялда к1вар бугел суалал рагьизе хъвадарухъанасул махщел.	Къисаялъе сипат.идейно-тематикияб анализ. Асар г1уц1иялъул хаслъи.			1с.
52.	Мусса Мух1амадов. Г1умру ва лит.х1аракат. Цере ц1аларал асарал.	Лекция.	«Къисас» - ц1ализе.	3с.	1с.
53.	«Къисас» - тема, идея, аслиял образал.	Лекция х1исабалда къокъ гьабун лъай-хъвай гьабизе.	«Бакъдасел» - ц1ализе.		1с.
54.	«Бакъдасел» - къисаялъул аслиял образал. Т1абиг1аталъул сурат, гьелъул берцинлъи рагьизе М.М. махщел. Жакъасел маг1арулазул г1амал-хасият, рук1а-рахъин кьун бугеб куц.	Советиял г1адамазул рух1ияб берцинлъи рагьун бугеб куц. Къиса г1уц1иялъул хаслъи.	Ц1ализе.Сипатазда т1ад х1алт1и.		1с.
55.	Аткъай Аджаматов – г1умру ва лит.х1аракат.	Лекция	«Дун ч1ух1ула» - ц1ализе.	3с.	1с.
56.	«Дун ч1ух1ула» - къисаялъул идея ва аслиял образал.	Ц1алун цадахъ анализ.	«Рит1уч1ил лълъурдул»		1с.
57.	«Рит1уч1ил лълъурдул». Аткъайил коч1олаб гьунар ц1убай. Образал г1уц1изе махщел.	Сипатиябгун идейно-тематикияб анализ. Образазда т1ад х1алт1и.	Толстоясул образ. бицун хабар г1уц1изе.		1с.
58.	Фазу Г1алиева – г1умру ва литературияб нух.	Лекция. Цере малъарал асарал рак1алде щвезарила.	«Кьолбол мугьру» ц1ализе.	3с.	1с.
59.	«Кьолбол мугьру» - жакъасел маг1арулазул г1умру ва рук1а-рахъин.	Умумузул ирсилаллъун кколел г1олилазул сипатазда т1ад х1алт1и.	Ц1ализе анализалъе х1адурлъизе. «Лъаг1алил свери» - ц1ализе.		1с.
60.	Г1адамасул къадру борцунеб роцен-х1алт1удехун бугеб бербалагьи.	Къадахъанасул сипаталда т1ад х1алт1и. Гьесул сахаватлъи эбел-инсудехун бербалагьи.	Ф.Г1алиевалъул «Муг1рузда раккула иццал» ц1ализе.		1с.
61.	Мут1алиб Митаров «Чагуралъул къиса».	Г1умруялъул ва лит. х1аракаталъул къокъаб баян. Поэма ц1ализе.	Поэма ц1ализе.	2с.	1с.
62.	«Чагуралъул къиса» - поэмаялъул тема ва идея.	Рагъул тема рагьиялъул хаслъи. Кеч1 хъваялъул х1акъикъат.	Аслияб образалда т1ад х1алт1и.		1с.
63.	Хизгил Авшалумов. Дербенталдаса Шилил харбал.	Г1умр. ва лит. къокъаб баян.	«Дербенталдаса Шилил харбал» ц1ализе.Заралиял г1адатал къват1ир ч1вазаризе бугеб бажари рагьизе.	2с.	1с.
64.	«Вас» - халкъазул гьудуллъи, лъик1ал миллиял хасиятал рихьизарураб асар	«Вас» - анализ, идеяб пикру.			1с.
65.	Тестазулаб х1алт1и				1с.
66.	Класстун къват1исеб ц1али. Дагъистаналъул хъвадарухъабазул ц1иял асарал.	«Х1акъикъат», «Гьудуллъи» - журналазул обзор.		1с.	1с.