Прямая речь



Дата11.03.2018
Размер89.92 Kb.
#61832
ТипУрок
Средняя общеобразовательная

школа № 10.

План-конспект

открытого урока

родного языка

в 5 «Б» классе

на тему:

«Прямая речь»
Провела уч.род.яз.

Адаева Муминат

Казимагомедовна.


2011-2012 уч.год.

Дарсла тема:

«Гьарси гъай»
Дарсла Мурад:

дурхlнала нешла мезличи диги адикьни;

лукlни ва дучlни гьаладяхl ардукни;

дурхlни пикрибикlахъес бурсибарни;

гьаларти четвертуназиб белчlунси материал гьанбикахъни, ил имцlабикlахъни ва дебабиахъни; гъай гьаладяхl ардукни.
Чебаъла ваяхl:

нешла мезличила делкlунти плакатуни, журнал «Лачин», карточкаби.


Дарсла башри:

  1. Дурхlни дарсличи хlядурбарни.




  1. Бекlлибиубси бутlа.

Учительница:

Салам хlушаб дакlибтас.

Иш нушала дарсличи.

Гъурра халаси салам.

Хlушаб бишlати дурхlнас.
Ишбархlила дарсличиб кьасбирехlе нушани, гьаннала уб касибси лебил пагь чебаахъес.


  1. Сен нушаб хlяжатдил ишди нушала мез буру Хlяжиев Мурадли:

«Дарган мез»
Халал гьунар хlебели

Вегlла мез мучлахlедирни,

Гlягlнеагар мерличибра

Урус мезли гъайбикlни.


Культура саби или

Чус саби дургlа били,

Нешла мезли гъайбикlни

Цlахдешлизиб лугlули.


Бегlтани бариб хатlа

Школали бархьбикьули,

Бара-бара биалра

Нешла мез далахъули.


Ца шуцlалигlи дусли

Сецад барсдеш бисара,

Нешла мез хlедалути

Сецад бахъбаэсара?


Нешла мез гьариллис дархъати сари, сенахlенну илдачил сай дурхlя бегl гьалав гъайикlес вехlирхьуси сай, илдачил сари виштlаси дурхlяла бекlлизир цаибти пикруми алкlути, илдала кумекличил саби гlямрула халаси гьунилис бехlбихьуд кабирхьуси.


  1. Учитель: Дурхlни, гьанбиркахъехlе, селичила гъайдикlули калунрал ардякьунти дурсрачир.

-Дурхlни, гьанбикахъая, сегъунти бутlни кадурхара девлизи?

(ахир, хlячи, приставка, суффикс)

(хlячи, приставка ва суффикс кадурхар девла аслулизи).


Цаибил слайд

-декlардарая предложениебазир ца мягlна иргъахъути дугьби даргая:


Нушала хъа гьалаб галга леб.

Ил галгали ишдус дахъал цlедеш гиб.

Ну галгаличи ацlира ва цlедеш далцlунра.

Гебшни галгала кlари пяхlдиуб.


(галга, галгали, галгаличи, галгала)

-Илди дугьбазир аслу ва ахир чедаахъая.

-Девла гlелабси барсбикlуси бутlалис ахир бикlар.

Ахир убасибхlели илис гьалаб кавлуси бутlалис аслу

бикlар.

Кlиибил слайд.

Ишди гlергъити дугьбазир суффиксуни даргая.

Гъалмагъдеш, гlяхlдеш, цlакьси, шаласи, анхъчи, гlяшси, армикьяна, дукикьяна.
Суффикс аслула бутlа саби.

Ил башар хlячилис гlергъи ва девлис сагаси мягlна бедлуга яра илала сагаси форма биру.



Хlябъибил слайд.

Ишди гlергъити дугьбазир приставкаби декlардарая:


Кабацlес, дурабухъес, хlехес, хlебарес, хlябячес, чебухъес, кабатес, ахъдуциб, чедибикиб, арбухиб, сабухъун.
Приставкара аслулизи кабурхуси бутlа саби. Девлизиб приставка хlячилис гьалаб башар, мягlна цlакьбиру, баркьудила бяхlчибиз яра баркьуди бекlлил бетхlерни, уббирхъни иргъахъу.
Учитель:

-Дурхlни, гьанбикахъая гьари, сегъунти гъайла бутlни делчlунра нушани.

(существительное, прилагательное ва глагол).

-Се саби существительное?



Существительное-гъайла бутlа саби, суненира секlал иргъахъуси ва чи? се? ибти суалтас жаваб лугуси:

-Се саби прилагательное?



Прилагательное - гъайла бутlа саби, суненира секlа лишан иргъахъуси, сегъуна? чиди? ибти суалтала цалис жаваб лугуси.

-Се саби глагол?



Глагол – гъайла бутlа саби, суненира секlа баркъуди иргъахъуси ва се бариба? се бирули? ибти суалтала цалис жаваб лугуси.

сущ. сущ. прил. сущ. гл.



Нешли рурсилис жагаси хlева асиб.
-Гьанбикахъая дурхlни, се саби предложение?
Ца, кlел яра имцlати дугьбазибад цалабикибси, таманси пикри иргъахъуси бутlалис-предложение или бикlар.

Иргъахъуси мягlна хlясибли предложениеби чумал журала дирар.

Хабарла, суалла, амрула ва дигнила.

-Дарган мезлизир чум бекl член лера?

(хlябал: подлежащее, сказуемое, объект)

-Чум кlиибил даражала член лера?

(дополнение, обстоятельство (аги-кьяйда), определение).
Авъибил слайд.

Творческий хlянчи.

Кlунтlрала мерличи дев имцlабирули, текст чеббелкlеная.




  1. ….. далайрикlули сари.

  2. ….. дурсри хlядурдариб.

  3. Учительли наб дневниклизи шула…..

  4. Нешли уришлис тап…..

  5. Нуни рузис …..пешкешбирис.

  6. Нушала гьаргала бурханиб чатlнани …..бариб.

(предложениебазир декlардарес подлежащее, сказуемое, объект)


5. Сагаси дарс бурни

-Ишбархlила дарсла тема саби «Гьарси гъай»



Шуибил слайд.


  1. Нешли набзи ишгъуна бурала буриб: «Дудешли кьяш кацlибихlи, уршили бекl кабирхьу».

  2. Нешли набзи, дудешли кьяш кацlибихlи, уршили бекl кабихьес хъарси саби или чуйнара-сера бурибсири.

-Чили-биалра бурибси пикри гьанбушес, тикрарбарес хlяжатбиркули бирар. Гъарацlхlебарили ил пикри бурес вирар кlел тяхlярли:

а) урхlла гъайлизиб сегъуналра барсдеш ахlекlахъубли;

б) урхlла пикрила мягlна барсхlебиахъубли чердурили.

Цугдурцехlе, масала, ишди предложениеби (шуибил слайдлизирти):

Цаибил предложениелизир нешли дурибти гъай чузиб сегъуналра барсдеш ахlекlахъубли гили сари.

Кlиибил предложениелизиб биалли нешли дурибти гъайлизиб барсдеш леб, аммаки мягlна тяп цаибил предложениелизибгъуна кали саби.

Чузиб селра барсхlебарили, дархьли дурибти чила-биалра гъайлис гьарси гъай или бикlар.

Гьарси гъайличилси предложение кlел бутlализибад цахlнабиркур:

урхlла гъайлизибад ва гьарси гъайлизибад.

Илди бутlни сари-ургар союз агарли, интонацияличил ва мягlнализир дархдалсан.
Урегъибил слайд.

Гьарси гъайличилси предложениела схема.



  1. Илхlели нешли иб: «Къалабати шин урхьнази кадиути ахlен.»

А: «Гь».

  1. Неш набзи гьаман махрикlар: «Вари халатала хlурмат бирен».



6. Карточкабачил хlянчи:

(урхlла гъайлис гlергъи гьарси гъай имцlабирули

предложениеби тамандарая).
7. Гьанна, дурхlни, ахтардибирехlе сен-сен далулрая хlушани дарган мез.


  1. Мазала дирар се? (бала)

  2. Галгубар бирар се? (вацlа)

  3. Галгаличиб гlяшси бирар се? (кьада)

  4. Хъяб хьанцlа бирар (лагьа)

  5. Тахличив вирар чи? (пача)

  6. Хlеб хили башар… (чатlа)

  7. Цугбикибсилис луга… (салам)

  8. Бугаси бирар… (дис)

  9. Маза белгьалли бирар… (диъ)

10. Гъагултала нургъби сари (заб)
Нушани бучlнила дурсрачир делчlунра белчlудиличила буралаби гьандикахъая гьари.



  1. Белчlудилис сабур гlягlниси саби (умному человеку нужно терпение)

  2. Дахъая делчlунсини-дахъал дала (кто много читает - тот много знает)

  3. Имцlа-имцlали учlен, кам-камли гъайикlен.

  4. Учlес мурталра кьанни хlебирар.

Дудеш мурталра викlар:«Дахъал делчlунсини-дахъал дала.»


-Чинаба ишаб гьарси гъай?

Авторла гъай чиди сари?


«Бяжук Хухула хивачи хъулкнад аркьулра»,-бикlар балкlа дагъа.
9. К.Д. Ушинскийла гъайличибкад хlянчи.
«Нешла мез вегl варкьибси нешгъунти сари: илди хlейгни вегlла неш хlейгнигъуна саби».
10.Дарсла итог.
«Нешла мез дигахъена.»
Мез дигахъена, дурхlни,

Нешлизирад дакlибти,

Сири гардбирухlели,

Гlяшриубли дурибти.


Мез дигахъена, дурхlни,

Хала бегlта датурти.

Мулк сари илди хlушаб,

Маслис-кьадин калунти.


Мез дигахъена, дурхlни,

Халал гьуни ахъибти,

Хъям-кьацlли, къарциндешли

Керасес хlедиубти.



«Нешла мез»

Нешла мезла дугьбала

Гьалаб икрамбирулра,

Илди дила адабла

Хазнаван халдирулра.
Чузир лерни багьандан-

Неш, узи, рузи, Ватlан…

Жан дедесра хlядурти

Нуша сари багьандан.


Наб дила дарган дугьби

Закир уръиван дирар:

Пикрумала бархибдеш

Шалабирули дирар.


Чузир лерни багьандан-

Мардеш, гьалмагъдеш, дигай…

Сари сархес цlакьани.

Мяштlхlедируси инсай.


Наб лерил дарган дугьби

Далайван жагадилзан,

Гъяхlбаркьличи жидикlес

Кадизуртиван дилзан.


Дерхъаб, викlус, нешла мез,

Бургьаб нарт ва гlянтlикlа.

Дарган дугьбала далай

Гьари, уртахъ, битlакlа.



(Р.Адамадзиев)




Сподели с приятели:




©obuch.info 2024
отнасят до администрацията

    Начална страница