Таблица 1. Образци на обучение
Формулировка
|
Имитационно обучение
|
Обучение, основано на постижения
|
Интегриращо обучение
|
Обучение, основано на растежа
|
Индивидуално
|
Насочване
|
Култивиране
|
Интегриране
|
Възлагане на отговорност и даване на самостоятелност
|
Организационни потребности
|
Стандартен принос
|
Специализирани знания
|
Принадлежност, интеграция
|
Критично и креативно мислене
|
Учене
|
Концентрирано върху стимули
|
Концентрирано върху знания
|
Концентрирано върху групова динамика
|
Концентрирано върху индивида, който анализира и се развива
|
Учител
|
Модел на подражание
|
Експерт по специфично съдържание/ знания
|
Агитатор
|
Анализатор на сложността
|
Оценка
|
Общуване с модела на подражание
|
Научаване на съдържание
|
Социализация и участие в група
|
Способност за анализ и диагноза
|
Различните лингвистични термини, включени в концепциите за обучение, не са объркващи, а по-скоро увеличават възможността за използване на разнообразни културни и професионални стратегии, подходящи и чувствителни към очакванията на тези, които гледат на обучението като инструмент за лично и колективно развитие.
ОРГАНИЗАЦИОННО УЧЕНЕ
Свикнали сме да гледаме на ученето като процес, типичен за индивида, въпреки факта, че общият опит ни дава множество примери, в които разбирането, познанието и ноу-хау стават качества на група или цяла организация.
В някои случаи, определени като едноизмерно учене (Argyris & Schon, 1996 г.), е налице инструментално учене, при което стратегиите за действие и организационните практики се изменят без промяна на съществуващите организационни норми и ценности. По този начин едноизмерно учене е склонно да коригира грешки, с цел преследване на фиксирани цели, докато представянето се поддържа в съществуващите граници.
В други случаи, определени като двуизмерно учене (Argyris, Schon, 1996 г.), ученето и промяната се случват не само в стратегиите за действие и организационните практики, а и в съществуващите организационни норми и ценности.
На последно място, съществува вид двуизмерно учене, чрез което членовете на организацията могат да изменят и конкретното съдържание и реалната система на учене, която ориентира и обуславя реалните схеми, анализа на проблеми и начина на вземане на решения. Този вид учене се определя като „дойтерово учене“ и е сигнал за прехода от обичайните системи на учене към системи, открити към промяна (Argyris & Schon, 1996 г.). Обучението, основано на растежа, е предпочитаният инструмент за реализиране на този тип учене.
В резюме може да кажем, че организационното учене се реализира, когато индивиди или групи в дадена организация осъзнаят, че има проблемна ситуация и решат да я анализират в интерес на организацията. Общо казано, процесът на учене започва щом бъде отчетено несъответствието между реалните и очакваните резултати, което активира нови процеси на мислене и действия, които насърчават преструктурирането на работните дейности с цел изменяне на организационните практики и ценности. Въпреки това може да са налице сили, които забавят, пречат или блокират процесите на организационно учене: слаба нагласа за поставяне на въпроси, изследване и анализ; упражняване на правомощия, основани на йерархия, а не толкова на компетентност, организационни практики, които не улесняват поемането на отговорност и системно обезценяване на отклоняващи се позиции и аргументи, са факторите, които най-често пречат на организационното учене.
Можем да приключим тази глава като припомним на читателите недвусмисленото определение за организационно учене: организация, която улеснява ученето на всичките свои членове и е в състояние постоянно да се обновява (Pedler, Boydell & Burgoyne, 1989 г.). Придобитите знания, компетенции и практики може да бъдат предавани от едно поколение на друго, така както е възможно усвояването на повишаващо се владеене на механизмите, които улесняват способността за учене по такъв начин, че да се трансформира процесът на адаптиране към средата, която също ще се характеризира с висока степен на промяна в бъдещето. Организация, която се учи бавно, е осъдена на провал.
Библиография:
ANCONA, L. (1975). Dinamica dell’apprendimento. Edizioni Scientifiche e Tecniche Mondadori: Milano.
ARGYRIS, C., SCHON D. A. (1996). Organizational Learning II. Theory, Method, and Practise. Addison-Wesley:
Reading (MA).
ATKINSON, J. W. (1957). Motivational Determinants of Risk-Taking Behavior. Psychological Review, 64, 359-72.
AUSUBEL, D. P., NOVAK, J. D., HANESIAN, H. (1978). Образованиеal Psychology: A Cognitive View. 2 ed., Holt
Rinehart & Winston: New York.
AVALLONE, F. (1989). La formazione psicosociale. Metodologie e tecniche. Carocci: Roma.
AVALLONE, F. (2011). Psicologia del Lavoro e delle Organizzazioni. Costruire e gestire relazioni nei contesti
професионалниi e sociali. Carocci: Roma.
BANDURA, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Prentice-Hall:
Englewood Cliffs (NJ).
BANDURA, A. (1997). Self-Efficacy: Упражнението of Control. Freeman: New York.
BASS, B. M., VAUGHAN, J. A. (1966). Training in Industry: The management of Learning. Wadsworth
Publishing: Belmont (CA).
BEDNAR, A. K., CUNNINGHAM, D., DUFFY, T. M., PERRY, J. D. (1991). Theory into Practice: How Do We
Link?, in G. J. ANGLIN (ed.), Instructional Technology: Past, Present, and Future. Libraries Unlimited:
Englewood (CO).
BELLOTTO, M., TRENTINI, G. (1989). Culture organizzative e formazione. FrancoAngeli: Milano.
BIEHLER, R. F., SNOWMAN, J. (1997). Psychology Applied to Teaching. 8 ed., Houghton Mifflin Company:
Boston (MA).
BINGHAM, C. R., SHOPE, J. T., TANG, X. (2005). Drinking behavior from high school to young adulthood: differences by college образование. Alcoholism Clinical and Experimental Research journal, 29, 2170-80.
BINGHAM, C. R., SHOPE, J. T. (2004). Adolescent developmental antecedents of рисково шофиране among
пълнолетните в млада възраст. Journal of Studies on Alcohol and Drugs,65,84-94.
BINGHAM, C. R., SHOPE, J. T. (2004). Adolescent problem behavior and problem driving in young adulthood. Journal of Adolescent Research, 19, 205-23.
BRUNER, J. S. (1960). The Process of Образование. Vintage Books: New York.
BRUNER, J. S. (1966). Toward a Theory of Instruction. Harvard University Press: Cambridge (MA).
COPELAND, L. A., SHOPE, J. T., WALLER, P. F. (1996). Фактори in adolescent drinking/driving: binge drinking, cigarette smoking, and gender. Journal of School Health,66,254-60.
DE LEO, G. (1996). Psicologia della responsabilita. Laterza: Bari.
ELLIOTT, M. R., RAGHUNATHAN, T. E., SHOPE, J. T. (2002). The effect of duration of licensure on risk of crash: a Bayesian analysis of repeated time-to-event measures. Journal of the American Statistical Association, 97,420-31.
ELLIOTT, M. R., SHOPE, J. T. RAGHUNATHAN, T. E., et al. (2006). Gender differences among young drivers in the association between high-risk driving and substance use/environmental influences.
Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 67, 252-60.
ERIKSON, E. H. (1963). Childhood and Society. 2 ed., Norton: New York.
FERGUSON, S. A., WILLIAMS, A. F., CHAPLINE, J. F., et al. (2001). Relationship of parent driving records to the driving records of their children. Accident Analysis & Prevention journal, 33, 229-34.
FISHER, D. L., LAURIE, N. E., GLASER, R., et al. (2002). Use of a fixed-base driving simulator to evaluate the effects of experience and PC-based risk awareness training on drivers’ decisions. Human Фактори and Ergonomics Society, 44, 287-302.
GIANNINI, A. M., SGALLA, R. (20091). Guida pratica per l'educazione stradale. Linee guida e percorsi. Scuola primaria. Edizioni Centro Studi Erikson: Trento.15 8
GIANNINI, A. M., SGALLA, R. (20092). Guida pratica per l'educazione stradale. Linee guida e percorsi per la scuola secondaria di secondo grado. Edizioni Centro Studi Erikson: Trento GLANZ, K., LEWIS, F. M., RIMER, B. K. (2002). Health behavior and health образование. John Wiley & Sons, Inc: San Francisco, (CA).
GOLDSTEIN, I. L. (1974). Training: Program Development and Evaluation. Brooks/Cole: Monterey (CA).
GOLDSTEIN, I. L., GESSNER, M. J. (1988). Training and Development in Work Организации, in C. L. COOPER,
I. T. ROBERTSON (eds.), International Review of Industrial and Organizational Psychology. John Wiley & Sons: New York, 43-72.
GREENBERG, J., TIJERINA, L., CURRY, R., et al. (2003). Driver distraction-evaluation with event detection paradigm. Journal of the Transportation Research Board, 1843, 1–9.
HEIDER, F. (1944). Social perception and phenomenal causality. Psychological Review, 51, 358-74.
INSURANCE INSTITUTE FOR HIGHWAY SAFETY (February 2006). Fatality facts 2004: teenagers. Available
at http://www.iihs.org/research/fatality_facts/teenagers.html.
IVERSEN, H., RUNDMO, T. & KLEMPE, H. (2005). Risk attitudes and behavior among Norwegian adolescents: The effects of a behavior modification program and a traffic safety campaign. European Psychologist, 10, 25–38.
JACKSON, R. J. (2003). The impact of the built environment on health: an emerging field. American Journal of Public Health, 93, 1382-3.
JESSOR, R. (1991). Risk behavior in adolescence: a psychosocial framework for understanding and action. Journal of Adolescent Health, 12, 597–605.
JONAH, B. A. (1997). Sensation seeking and рисково шофиране: a review and synthesis of the literature. Accident Analysis & Prevention journal, 29, 651–65.
KOHLBERG, L. (1976). Moral Stages and Moralization: The Cognitive-Developmental Approach, in T. LICKONA
(ed.), Moral Development and Behavior: Theory, Research, and Social Issues. Holt Rinehart & Winston: New York, 31-53.
KOHLER, W. (1925). The Mentality of Apes. Routledge & Kegan Paul: London.
LANG, S. W., WALLER, P. F., SHOPE, J. T. (1996). Adolescent driving: характерни особености associated with single-vehicle and injury crashes. Journal of Safety Research, 27, 241–57.
MANOUKIAN, A. (1976). Formazione ed organizzazione: un’interpretazione storica. Archivio di Psicologia, Neurologia e Psichiatria, I-II, 48–76.
MAYHEW, D. R., SIMPSON, H. M. (2002). The safety value of driver образование and training. Injury Prevention journal, 8 (Suppl II), 3–8.
MAYHEW, D. R., SIMPSON, H. M., PAK, A. (2003). Changes in collision rates among novice drivers during the first months of driving. Accident Analysis & Prevention journal, 35, 683–91.
MCCARTT, A. T., SHABANOVA, V. I., LEAF, W. A. (2003). Driving experience, crashes and traffic
citations of teenage beginning drivers. Accident Analysis & Prevention journal, 35, 311–20.
NATIONAL HIGHWAY TRAFFIC SAFETY ADMINISTRATION (February 2006). Traffic safety facts 2002.
Available at http://www-nrd.nhtsa.dot.gov/pdf/nrd-30/NCSA/TSF2002/2002ydrfacts.pdf
NATIONAL HIGHWAY TRAFFIC SAFETY ADMINISTRATION (February 2006). Traffic safety facts 2004.
Available at http://www-nrd.nhtsa.dot.gov/pdf/nrd-30/NCSA/TSFAnn/TSF2004.pdf
NATIONAL SLEEP FOUNDATION (February 2006). Adolescent sleep needs and patterns. Available at
http://www.sleepfoundation.org/_content/hottopics/sleep_and_teens_report1.pdf
PAUS, T. (2005). Mapping brain maturation and cognitive development during adolescence. Trends in
Cognitive Sciences, 9, 60–8.
PAVLOV, I. P. (1927). Conditioned Reflexes: An Investigation of the Physiological Activity of the Cerebral Cortex.
Oxford University Press: London.
PEDLER, M., BOYDELL, T., BURGOYNE, J. (1989). Towards the Learning Company. Management Образование and Development, 20(1), 1-8.
PIAGET, J. (1952). The Language and Tought of the Child. Rout Ledge & Kegan Paul: London.
QUAGLINO, G. P. (1985). Fare Formazione. il Mulino: Bologna.
ROTTER, J. B. (1954). Social Learning and Clinical Psychology. Prentice-Hall: Englewood Cliffs (NJ).
SADLER, P. (2001). Leadership and Organizational Learning, in M. DIERKES, A. BERTHOIN ANTAL, J. CHILD,
I. NONAKA (eds.), Handbook of Organizational Learning and Knowledge. Oxford University Press: New York, 415-427.
SEARLEMAN, A. HERMANN, D. (1994). Memory from a Broader Perspective. McGraw-Hill: New York.
SHOPE, J. T. (2006). Influences on youthful поведение при шофиране and their potential for guidinginterventions to reduce crashes. Injury Prevention, 12 (Suppl. I), 109-114.
15 9
SHOPE, J. T., BINGHAM, C. R. (2002). Drinking-driving as a component of problem driving and problem behavior in пълнолетните в млада възраст. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 63, 24-33.
SHOPE, J. T., ELLIOTT, M. R., RAGHUNATHAN, T. E., et al. (2001). Long-term follow-up of a high school alcohol misuse prevention program’s effect on students’ subsequent driving. Alcoholism Clinical and Experimental Research journal, 25, 403-10.
SHOPE, J. T., MOLNAR, L. J. (2004). Michigan’s graduated driver licensing program: evaluation of the first four years. Journal of Safety Research, 35, 337-44.
SHOPE, J. T., RAGHUNATHAN, T. E., PATIL, S. M. (2003). Examining trajectories of adolescent risk фактори as predictors of subsequent high-risk поведение при шофиране. Journal of Adolescent Health, 32, 214-24.
SHOPE, J. T., WALLER, P. F., LANG, S. W. (1997). Adolescent crashes and offenses by gender: implications for prevention. Proceedings of the 14th International Conference on Alcohol, Drugs and Traffic Safety.
Annecy, France: Conference on Alcohol, Drugs and Traffic Safety,1, 449-56.
SHOPE, J. T., ZAKRAJSEK, J. S. (2002). Age of drinking onset predicts пълнолетните в млада възраст’ self-reported drink-driving. 16th
International Conference on Alcohol, Drugs, and Traffic Safety. Montreal, QB, Canada:
Conference on Alcohol, Drugs and Traffic Safety, CD-ROM.
SIMONS-MORTON B. G., HARTOS, J. L., LEAF, W.A., et al. (2005). Persistence of effects of the Checkpoints program on parental restrictions of teen driving privileges. American Journal of Public
Health, 95, 447-52.
SIMONS-MORTON, B. G., LERNER, N., SINGER, J. (2005). The observed effects of teenage passengers on the risky поведение при шофиране of teenage drivers. Accident Analysis & Prevention journal, 37, 973-82.
SKINNER, B. F. (1948). Walden Two. Macmillan: New York.
TOLMAN, E. C. (1932). Purposive Behavior in Animals and Men. Appleton-Century-Crofts: New York.
VYGOTSKY, L. S. (1934). Thought and language. MIT Press: Cambridge (MA).
WALLER, P. F., ELLIOTT, M. R., SHOPE, J. T., et al. (2001). Changes in young adult offense and crash patterns over time. Accident Analysis & Prevention journal, 33, 117–28.
WEINER, B., HECKHAUSEN, H., MEYER, W. U. (1972). Casual ascriptions and achievement behavior: A conceptual analysis of effort and reanalysis of locus of control. Journal of Personality and Social Psychology, 21, 239-48.
WEXLEY, K. N., LATHAM, G. P. (1981). Developing and Training Human Resources in Организации. Foresman and Company: Glenview (IL).
WILLIAMS, A. F. (2003). Teenage drivers: patterns of risk. Journal of Safety Research, 34, 5-15.
WILLIAMS, A. F. (2005). Next steps for graduated licensing. Traffic Injury Prevention journal, 6, 199-201.
WILLIAMS, A. F., FERGUSON, S.A., WELLS, J. K. (2005). Sixteen-year-old drivers in fatal crashes, Раздел ed States, 2003. Traffic Injury Prevention journal, 6, 202-6.
WILLIAMS, A. F., LEAF, W. A., SIMONS-MORTON, B. G., et al. (2006). Vehicles driven by teenagers in
their first year of licensure. Traffic Injury Prevention journal, 7, 23-30.
WINSTON, F. K., RINEER, C., MENON, R., et al. (1999). The carnage wrought by major economic
change: Ecological study of traffic related mortality and the reunification of Germany. British
Medical Journal, 318, 1647-50.
WOLFSON, A. R., CARSKADON, M. A. (1998). Sleep schedules and daytime functioning in adolescents.
Child Development journal, 69, 875-87.
ZADOR, P. L., KRAWCHUK, S. A., VOAS, R. B. (2000). Alcohol-related relative risk of driver fatalities and driver involvement in fatal crashes in relation to driver age and gender: an update using 1996 data. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 61, 387-95.
Сподели с приятели: |